Ενώ πριν λίγες μέρες συζητιόταν στην Επιτροπή Κοινωνικών Υποθέσεων, το νομοσχέδιο του Υπουργείου Υγείας ««Ίδρυση Παρατηρητηρίου Άνοιας, βελτίωση Περιγεννητικής Φροντίδας και ρυθμίσεις θεμάτων αρμοδιότητας Υπουργείου Υγείας», για το περιεχόμενο του οποίου οι διάφοροι βουλευτές υπέβαλλαν ερωτήματα και τοποθετήθηκαν, ήρθε η σειρά του να πάρει το λόγο. Η χαρά του ήταν τόσο έντονη που δεν μπορούσε να μη μοιραστεί αυτή την πληροφορία με φίλους και εχθρούς. Με το γνωστό φίλαυτο ύφος ερωταπάντησης είπε: «Να πω ότι είναι μια ωραία μέρα σήμερα, είναι ωραία μέρα γιατί; Όχι, για το μείζον, αλλά κυρίως γιατί μετά από ένα διήμερο ταξίδι που είχα στη Γερμανία, ολοκληρώθηκε η υπογραφή των DRGs, επομένως έγιναν ουσιαστικά τρεις συμβάσεις. Έγινε η σύμβαση με την οποία πήραμε τα δικαιώματα χρήσης του DRGs από το Γερμανικό Ίδρυμα το οποίο έχει τα δικαιώματα αυτά. Έγινε μια δεύτερη σύμβαση με ένα άλλο ινστιτούτο κρατικό από το οποίο πήραμε δωρεάν την χρήση των δικαιωμάτων προσαρμογής των διαγνωστικών ομάδων του ICD-10, προκειμένου να εναρμονιστεί με τη χρήση του DRGs. Έγινε και μια ακόμη σύμβαση, με την οποία ο Γερμανικός Οργανισμός GIZ ουσιαστικά θα πληρώσει για λογαριασμό της Ελληνικής Κυβέρνησης το κόστος του δικαιώματος χρήσης των DRGs». Στην ερώτηση που του τέθηκε σχετικά με το αν ισχύει το ποσό των 600.000 ευρώ για την αγορά αυτών των δικαιωμάτων χρήσης, απάντησε “το νούμερο δεν είναι σωστό, το αντίτιμο είναι 500.000 ευρώ”. Τι σημασία έχει αν στις 26/8/2014 στην επιτροπή κοινωνικών υποθέσεων για την υποστήριξη του νομοσχεδίου για την ΕΣΑΝ ΑΕ τόνιζε πάλι περιχαρής ότι τα δικαιώματα χρήσης θα κοστίσουν 600.000 ευρώ;
“Business and Pleasure”, είναι η απάντηση και το όνομα ενός πληρωμένου ταξιδιού από τον προϋπολογισμό του Υπ. Υγείας για να πας μαζί με τους φίλους σου (Β.Κοντοζαμάνη, Χ. Γούναρη, Μ. Αθανασά, Π.Παρασκευοπούλου) στη Γερμανία και να υπογράψεις τρεις τεχνοκρατικές συμβάσεις με “έκπτωση” 100.000 ευρώ από την αρχική σου εκτίμηση, επιστρέφοντας ανακουφισμένος για το γεγονός ότι «σπάνιοι πόροι» και «λεφτά υπάρχουν» για τέτοιου είδους καινοφανείς πρωτοβουλίες.[1]
Λίγα λόγια για τις δαιδαλώδεις διαδρομές αγοράς των δικαιωμάτων χρήσης των ΚΕΝ
Η ιστορία με την αγορά των δικαιωμάτων χρήσης των ΚΕΝ-DRG’s δεν είναι τωρινή, ωστόσο παραμένει ιδιαίτερα πολύπλοκη. Το Μάρτιο του 2011, δημοσιεύεται το «Πόρισμα-Πρόταση επιτροπής ΥΥΚΑ για τη διερεύνηση εφαρμογής των DRG’S στα Νοσοκομεία του ΕΣΥ» (μέλη της οποίας ήταν Ν.Μανιαδάκης, Δ. Μπαρτσώκας, Δ.Γούναρης, Κ.Καρράς κ.ά.) καταθέτοντας αναλυτικά τις προτάσεις της προς την πολιτική ηγεσία του Υπ.Υγείας (Ν.Πολύζος, ΓΓ ΥΥ, Α.Λοβέρδος ΥΥ).[2] Συνοπτικά, μέσα στο πόρισμα αναφέρεται το πώς στα μέσα της δεκαετίας του ’70 στο Πανεπιστήμιου του Yale στις ΗΠΑ αναπτύχθηκε από διάφορους ερευνητές «μια νέα μεθοδολογία για την ταξινόμηση του πλήθους των υπηρεσιών που προσφέρονται στα σύγχρονα νοσοκομεία» (2011: 19). Σύμφωνα με τη συγκεκριμένη μεθοδολογική προσέγγιση οι ασθενείς κατηγοριοποιούνται «σε λίγες εκατοντάδες ομοιογενείς διαγνωστικές κατηγορίες ή αλλιώς Diagnosis Related Groups (DRG’s)» και λαμβάνεται υπόψη «η διάγνωση, επιπλοκές, συνυπάρχουσες παθήσεις, ηλικία, φύλο» (ο.π.).
Σε μια πλήρως εμπορευματοποιημένη κλινική πραγματικότητα, το νοσοκομείο καθίσταται κυρίως από τη δεκαετία του ’80 μια «επιχείρηση» και περιγράφεται η λειτουργία της με όρους «παραγωγικότητας, αποδοτικότητας και οργάνωσης». Τα DRG’s εκείνη τη χρονική στιγμή επινοήθηκαν ως εργαλείο κοστολόγησης, αποζημίωσης και χρηματοδότησης των νοσοκομείων στις ΗΠΑ προκειμένου «να μετρηθεί το παραγόμενο προϊόν τους» (ο.π.). Αυτό το μοντέλο με αρκετές διαφοροποιήσεις και τροποποιήσεις εφαρμόζεται τα τελευταία 30 χρόνια στα (νεο)φιλελεύθερα συστήματα υγείας της Γερμανίας, Γαλλίας, Ολλανδίας, Δανίας, Ισπανίας κτλ.
Συγκεκριμένα, η επιτροπή αναφέρει ότι εξαιτίας της διαφορετικότητας, της πολυπλοκότητας ποικίλων συστημάτων κοστολόγησης και αποζημίωσης ιατρικών παρεμβάσεων, επιλέχθηκε εκ μέρους της μεταξύ των μοντέλων ΗΠΑ, Γαλλίας, Γερμανίας και Αυστραλίας, το Αυστραλιανό σύστημα για εφαρμογή στην Ελλάδα (AR-DRG’s), «το οποίο είναι το επικρατέστερο και έχει εφαρμοστεί προσφάτως στις περισσότερες χώρες, συμπεριλαμβανομένης και της Γερμανίας, η οποία το προσάρμοσε και το εφάρμοσε την τελευταία πενταετία» (2011:20).
Σύμφωνα με το πόρισμα της επιτροπής «το αυστραλιανό σύστημα έχει αποτελέσει τη βάση αναφοράς για εισαγωγή και ανάπτυξη αντίστοιχων συστημάτων σε άλλες είκοσι χώρες, ανάμεσα στις οποίες συμπεριλαμβάνεται και η Γερμανία» (ο.π.).
Αν και η επιτροπή αναφέρει ότι η επιτροπή επέλεξε μεταξύ άλλων το αυστραλιανό μοντέλο και «σε συνεργασία με επιλεγμένους ειδικούς, μετέφρασε και προσάρμοσε τη λίστα με την ονοματολογία των AR-DRG’S» δημιουργώντας τα ελληνικά ΚΕΝ για να διερευνήσει τη δυνατότητα προσαρμογής τέτοιων συστημάτων, στη συνέχεια επισημαίνει ότι οποιαδήποτε κυβέρνηση πριν προχωρήσει στην αγορά αυτού του μοντέλου και στην επίσημη συμφωνία προσαρμογής και εφαρμογής του, οφείλει αρχικά να ζητήσει άδεια από την κυβέρνηση της Αυστραλίας για δωρεάν χορήγηση και πιλοτική εφαρμογή του σε εθνικό επίπεδο καθώς και να καταβληθούν αμοιβές για πνευματικά δικαιώματα χρήσης. Μέσα από την έκθεση προτείνεται να προβεί η κυβέρνηση σε συμφωνία με την αυστραλιανή κυβέρνηση για την αγορά αυτού του λογισμικού, ενώ διαφαίνεται ότι ακόμα και η μερική μελέτη που έγινε εκ μέρους της συγκεκριμένης επιτροπής δεν είχε τη σχετική άδεια από τις αυστραλιανές αρχές για πιλοτική εφαρμογή, μετάφραση και προσαρμογή της λίστας με την ονοματολογία των AR-DRG’s.
Αν και από το 2011 το αυστραλιανό σύστημα επιλέχθηκε για την εισαγωγή και ανάπτυξη των ελληνικών ΚΕΝ, ένα βασικό ερώτημα είναι πώς αυτά εφαρμόζονται μέχρι και σήμερα χωρίς προηγουμένως το Υπουργείο Υγείας να έχει σχετική άδεια για τα πνευματικά δικαιώματα χρήσης τους από τις αυστραλιανές αρχές, ενώ έρχεται τώρα μέσω GIZ να αγοράσει τα δικαιώματα χρήσης από τη Γερμανία που βασίζεται στο αυστραλιανό μοντέλο;
GIZ: το όνομα μιας πολυδάπανης τεχνοκρατικής «αυθεντίας»
Όσον αφορά την παρούσα συνθήκη, ο Γερμανικός Οργανισμός Ανάπτυξης Διεθνών Συνεργασιών (GIZ- Gesellschaft fuer Internationale Zusammenarbeit) έχει αναλάβει να διαμεσολαβήσει ανάμεσα στο Υπουργείο Υγείας, στο Γερμανικό Ινστιτούτο Ιατρικών Κωδικοποιήσεων DIMID (Deutsches Institut fuer Medizinische Information und Dokumentationt) και στο Ινστιτούτο DRG ΙΝΕΚ, προκειμένου να αγοράσει τα δικαιώματα χρήσης αυτού του τεχνοκρατικού εργαλείου, πάντα συνεπικουρούμενο από τον νεοφιλελεύθερο «Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας» (Π.Ο.Υ).[3] Ο Γερμανικός Οργανισμός Ανάπτυξης Διεθνών Συνεργασιών (GIZ- Gesellschaft fuer Internationale Zusammenarbeit), ως υπεργολάβος φορέας συντονισμού του δικτύου συμμετεχόντων (Task Force Gr, Υπουργείο Υγείας, Ομοσπονδιακό Υπουργείο Υγείας, Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας) στις νεοφιλελεύθερες μεταρρυθμίσεις στο πεδίο της υγείας, λειτουργεί γραφείο στην Αθήνα από πέρσι το Δεκέμβριο (https://www.giz.de/en/worldwide/22557.html). Όπως αναφέρεται στο site οργανισμού: «Η GIZ από την αρχή υποστηρίζει τη γερμανική συμμετοχή, για λογαριασμό διαφόρων ομοσπονδιακών υπουργείων. Οι εμπειρογνώμονές της συνεργάζονται στενά με τους Έλληνες εταίρους, επιτόπια, σε όλα τα προγράμματα. Σε πρώτη φάση εκπονήθηκαν σχέδια μεταρρυθμίσεων, οι λεγόμενοι οδικοί χάρτες. Η ελληνική κυβέρνηση κατά τον σχεδιασμό τοπικών και περιφερειακών διοικητικών μεταρρυθμίσεων υποστηρίχθηκε από το Ομοσπονδιακό Υπουργείο Οικονομίας (BMWi). Το Ομοσπονδιακό Υπουργείο Υγείας (BMG) υπέβαλε προτάσεις για τη βελτίωση του συστήματος υγείας. [..] Τα σχέδια μεταρρυθμίσεων εξελίσσονται σταδιακά. Και εδώ η GIZ έχει ενεργό ρόλο. Με την χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής υποστηρίζει την ελληνική κυβέρνηση στην υλοποίηση των σχεδίων διοικητικής μεταρρύθμισης στην τοπική αυτοδιοίκηση.[..]Σε συνεργασία με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (WHO) η GIZ υποστηρίζει την εφαρμογή του «Προγράμματος Υποστήριξης των Μεταρρυθμίσεων στον Τομέα της Υγείας», το οποίο αποτελεί τμήμα του προγράμματος μεταρρυθμίσεων υγείας της πρωτοβουλίας «Υγεία εν Δράσει» στην Ελλάδα».
Το δίκτυο διαφόρων ειδικών και τεχνοκρατών, υπό την ονομασία «Υγεία εν Δράσει» (Health in Action), των οποίων τα αποτελέσματα της τεχνογνωσίας τους τα βιώνουμε καθημερινά μέσα από τις πολυεπίπεδες νεοφιλελεύθερες μεταρρυθμίσεις συρρίκνωσης του κράτους πρόνοιας και του περιορισμού της πρόσβασης των ασθενών σε ιατρικό φαρμακευτική περίθαλψη, μοιράζεται μέσω ΕΣΠΑ το ποσό των 9.890.504 ευρώ, μέχρι το τέλος του 2015 (http://www.care.gr/media/2013/10/7933_Task_Force_MIS_451730.pdf), ενώ παραμένει αδιευκρίνιστο αν το ποσό των 600.000 ευρώ για την αγορά των δικαιωμάτων χρήσης των DRG’s είναι ένα ποσό που συμπεριλαμβάνεται στην παραπάνω απόφαση ή είναι ένα νέο ΕΣΠΑ που θα μοιραστεί και θα ανταμείψει την «αυθεντία» των υποστηρικτών της Σχολής του Σικάγο.
Σχετικά με το αν ο GIZ, βάσει των υπέρογκων αμοιβών ανταποκρίνεται στην απαιτούμενη παραγόμενη τεχνογνωσία είναι ένα ζήτημα το οποίο ο Πρόεδρος του ΕΟΠΥΥ, Κοντός ανέφερε με επιστολή του στο Υπουργείο Υγείας το Φεβρουάριο του 2014, δείχνοντας το πώς ο φορέας ενώ πληρώνεται κανονικά δεν είχε παραδώσει τίποτα από αυτά που του ζητήθηκαν (http://www.ygeianet.gr/box/cal/42743.pdf). Μια πληροφορία, η οποία διέρρευσε για να καλυφθεί εκ των υστέρων τόσο από τον Πρόεδρο του ΕΟΠΥΥ όσο και από το Υπουργείο Υγείας (Α.Γεωργιάδης-Μ.Βορίδης) πίσω από τις κλειστές πόρτες των γραφείων τους. Άλλωστε για να συντηρείται η ταυτότητα του «σωτήρα μεταρρυθμιστή», η «διαφθορά» και η «αδιαφάνεια» πρέπει να αφορά πάντα τους «Άλλους».
Το πολιτικό καθήκον όλων μας είναι η αμφισβήτηση «καθεστώτων αλήθειας»
Το Σεπτέμβριο του 2014 ψηφίστηκε από τη συγκυβέρνηση ΝΔ-ΠΑΣΟΚ το νομοσχέδιο σχετικά με τη σύσταση μιας ανώνυμης εταιρείας (ΕΣΑΝ ΑΕ), η οποία θα είναι αρμόδια για να αξιολογεί ποιο δημόσιο νοσοκομείο και ιδιωτική κλινική αξίζει με όρους παραγωγικότητας» χρηματοδότηση και σε ποιο ύψος (βλ. εδώ για περισσότερες πληροφορίες).[4] Η 1η Ιανουαρίου 2015 ορίστηκε ως η ημερομηνία που αυτή η νεοφιλελεύθερη συλλογιστική θα εφαρμοστεί πιλοτικά σε συγκεκριμένα νοσοκομεία βάσει κοινής υπουργικής απόφασης (Υγείας, Οικονομικών, Εργασίας, Ασφαλίσεων & Πρόνοιας), ενώ από 1-1-2016 έχει προβλεφθεί να εφαρμόζεται σε όλα τα δημόσια νοσοκομεία και ιδιωτικές κλινικές μέχρι την καθολική ισχύ του στις 1/1/2017. Ήδη από τις 14 Νοεμβρίου 2014 έχει σταλεί από το Βορίδη «πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος και υποβολής υποψηφιοτήτων για την πλήρωση πέντε θέσεων ειδικού επιστημονικού προσωπικού του εποπτικού συμβουλίου» και η επίσκεψη στη Γερμανία σηματοδοτεί την επιτάχυνση των διαδικασιών προς την πιλοτική εφαρμογή αυτού του τεχνοκρατικού αφηγήματος.
Παρ’ όλα αυτά, το νομοσχέδιο για την ΕΣΑΝ ΑΕ ακόμα κι αν ως νομικό κείμενο προσιδιάζει σε μια στατική και παγιωμένη νόρμα, εντούτοις δεν σηματοδοτεί απλώς την πλήρη και αναπόφευκτη αποδοχή της, αλλά επίσης και τη συνθήκη τροποποίησης/υπέρβασής της. Με άλλα λόγια, σε συνθήκες όπου το κυρίαρχο αφήγημα της κρίσης παράγει «αβεβήλωτα» καθεστώτα αλήθειας και ρυθμίσεις που συρρικνώνουν την παροχή δημόσιας βιοϊατρικής φροντίδας, εγκαταλείποντας στην οδύνη, την επισφάλεια ή και στο θάνατο ολοένα και περισσότερους/ες ασθενείς, η βεβήλωσή τους, δηλαδή η διάνοιξη της δυνατότητάς τους να μετασχηματιστούν σε ό,τι παρουσιάζεται ως «α-διανόητο» είναι ένα ριζοσπαστικό αίτημα για την επαναδιατύπωση μιας άλλης διανοητότητας. Μιας διανοητότητας, η οποία δεν θα εξαντλείται μόνο στη νομικίστικη κατάργηση του σ/ν για την ΕΣΑΝ και των υπογεγραμμένων συμβάσεων για την αγορά δικαιωμάτων DRGS αλλά θα διεκδικεί την αλλαγή του κυρίαρχου παραδείγματος εμπορευματοποίησης της υγείας, προβληματοποιώντας πρωτίστως τη ρητορική της «κοστολόγησης». Έτσι, δεδομένου ότι η 1η Γενάρη του 2015 δεν αργεί και μαζί με αυτή την ημερομηνία δεν αργούν και οι αλλαγές στους συσχετισμούς της εξουσίας, η θέση του Giorgio Agamben ότι «το πολιτικό καθήκον της γενιάς που έρχεται είναι η βεβήλωση του αβεβήλωτου» είναι πιο επίκαιρη από ποτέ, για να ξημερώσουν επιτέλους και οι δικές μας «ωραίες μέρες»(Agamben [2005] 2006: 128).
της Έρης Σαμικού*
*διδάκτωρ Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου
Βιβλιογραφία:
Agamben, Giorgio. Βεβηλώσεις [2005]. Μετάφραση-Σημειώσεις Π. Τσιαμούρας, Αθήνα: Άγρα, 2006
[1] https://diavgeia.gov.gr/doc/%CE%A9%CE%A7%CE%A76%CE%98-%CE%A987?inline=true
[2] «Πόρισμα-Πρόταση Επιτροπής ΥΥΚΑ για τη διερεύνηση εφαρμογής των Drg’s στα Νοσοκομεία του ΕΣΥ», Μάρτιος 2011
[3] Για το ιδεολογικό περιεχόμενο των πρακτικών του Π.Ο.Υ. και την κριτική βλ. εδώ: http://epi.minsal.cl/epi/0notransmisibles/diag_regionales/determinantes_sociales_de_la_salud/1_navarro_2007.pdf
[4] Σχετικό άρθρο: http://www.avgi.gr/article/3973940/esan-a-e-i-themeliosi-mias-emporeumatopoiimenis-klinikis-pragmatikotitas
ΠΗΓΗ. Ygeianet.gr
1 Σχόλιο
Pingback: med.gr ΕΣΑΝ ΑΕ και αγορά δικαιωμάτων χρήσης DRGs: Tο «όνειρο» που σύντομα θα γίνει απωθημένο - med.gr