Με τη διανομή των εμβολίων κατά του κορονοϊού να βρίσκεται σε εξέλιξη στις Ηνωμένες Πολιτείες, αρχίζουν να γίνονται διαθέσιμα και περισσότερα δεδομένα σχετικά με την αποτελεσματικότητά τους. Ωστόσο, ένα βασικό στοιχείο σχετικά με τα εμβόλια παραμένει ακόμη σχετικά άγνωστο: πόσο καιρό διαρκεί η αποτελεσματικότητά τους αυτή.
Μια νέα μελέτη του ιατρικού περιοδικού New England Journal of Medicine (NEJM), παρότι αποτελεί προκαταρκτική ανάλυση, υποδηλώνει ότι μακροπρόθεσμα η αποτελεσματικότητα του εμβολίου mRNA-1273 της Moderna, και συγκεκριμένα ο αριθμός των εξουδετερωτικών αντισωμάτων του, ενδεχομένως να είναι μικρότερη από ό,τι ελπίζαμε προηγουμένως.
Τα εξουδετερωτικά αντισώματα συνδέονται με τα παθογόνα που εισβάλλουν στον οργανισμό, όπως κάνουν όλα τα αντισώματα, αλλά η σύνδεσή τους γίνεται με τέτοιο τρόπο που σταματά η μόλυνση. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι φαρμακευτικές εταιρείες επισημαίνουν τα εξουδετερωτικά αντισώματα ως κρίσιμο παράγοντα για την επιτυχία των εμβολίων τους.
Η μελέτη του NEJM παρακολούθησε μια ομάδα 34 συμμετεχόντων που είχαν λάβει και τις δύο δόσεις του εμβολίου mRNA-1273 της Moderna και ανέλυσε τον αριθμό των αντισωμάτων που αναπτύχθηκαν από τη χορήγηση της πρώτης δόσης και για τις επόμενες 119 ημέρες, χωρίζοντάς τους σε τρεις ηλικιακές υποομάδες, 18-55 ετών, 56-70 ετών και 71 ετών και άνω, όπως φαίνεται στα ακόλουθα διαγράμματα.
Ένας καθοριστικός παράγοντας της αποτελεσματικότητας των εμβολίων ώστε να τεθεί υπό έλεγχο η πανδημία είναι η διάρκεια ζωής των αντισωμάτων – δηλαδή, για πόσο καιρό τα αντισώματα παραμένουν στον οργανισμό ενός ανθρώπου.
Στην πλειοψηφία των συμμετεχόντων της ηλικιακής ομάδας 18-55 ετών παρατηρήθηκε μια μικρή μόνο μείωση των εξουδετερωτικών αντισωμάτων στο διάστημα των τριών μηνών που ακολούθησε μετά τη λήψη της δεύτερης δόσης του εμβολίου. Σε δύο από τους συνολικά 34 συμμετέχοντες, που ανήκουν στη συγκεκριμένη ηλικιακή ομάδα (18-55), παρατηρήθηκε σημαντική μείωση των εξουδετερωτικών αντισωμάτων. Ωστόσο, λόγω του περιορισμένου αριθμού συμμετεχόντων σε αυτήν τη μελέτη, δεν μπορούν να εξαχθούν συμπεράσματα από αυτές τις ακραίες τιμές έως ότου καταστούν διαθέσιμα περαιτέρω στοιχεία.
Από την άλλη, όμως, στις ηλικιακές ομάδων των 56-70 ετών και των 70 και άνω δεν παρατηρήθηκε αντίστοιχη διατήρηση του αριθμού των εξουδετερωτικών αντισωμάτων. Πιο συγκεκριμένα, σε αυτές τις δύο υποομάδες συμμετεχόντων, ο αριθμός των εξουδετερωτικών αντισωμάτων υποχώρησε από 50% έως και 95% στο τρίμηνο που ακολούθησε τη χορήγηση της δεύτερης δόσης. Αυτό υποδηλώνει ότι στις συγκεκριμένες ηλικιακές ομάδες, η διάρκεια ζωής των εξουδετερωτικών αντισωμάτων του εμβολίου της Moderna θα είναι σχετικά μικρή, πιθανόν μικρότερη του ενός έτους.
Αυτό είναι ιδιαίτερα ανησυχητικό, δεδομένου ότι αυτές οι ηλικιακές ομάδες είναι που κατά κύριο λόγο προσβάλλονται πιο σοβαρά από τη νόσο Covid-19.
Ενδεχομένως αυτά τα επίπεδα αντισωμάτων που καταγράφονται μετά από τρεις μήνες, εάν διατηρηθούν, να επαρκούν για την προστασία όσων ανήκουν στις συγκεκριμένες ηλικιακές ομάδες, ωστόσο εάν μειωθούν ακόμη περισσότερο είναι απίθανο ότι θα συνεχίσουν να παρέχουν προστασία.
Η Moderna παράλληλα με το εμβόλιο κατά του κορονοϊού, αναπτύσσει επίσης εμβόλια για την καταπολέμηση των στελεχών της γρίπης των πτηνών, H10N8 και H7N9. Αυτά τα δύο υποψήφια εμβόλια της φαρμακευτικής εταιρείας παρουσιάζουν παρόμοιες μειώσεις του αριθμού των εξουδετερωτικών αντισωμάτων με αυτήν του εμβολίου mRNA-1273, μετά από τρεις μήνες. Σύμφωνα με στοιχεία του ιατρικού ιστοτόπου Science Direct, τα αντισώματα παρέμειναν έως και έξι μήνες μετά τη χορήγηση των εμβολίων, αλλά μειώθηκαν έως και 90% στο διάστημα των τριών πρώτων μηνών.
Για να εξασφαλιστεί διαρκής προστασία από τον ιό απαιτείται η διατήρηση και των εξουδετερωτικών αντισωμάτων, ωστόσο τα μοντέλα υποδηλώνουν ότι τα εμβόλια κατά του κορονοϊού ίσως να χρειαστεί να χορηγούνται συχνότερα.
Επιπρόσθετα, εκτός από το γεγονός ότι τα εμβόλια της Moderna κατά της γρίπης των πτηνών παρουσιάζουν παρόμοιες, όσον αφορά τα αντισώματα, τάσεις με το εμβόλιό της κατά του κορονοϊού, οι πρώτες κλινικές δοκιμές ανάγκασαν την εταιρεία να διακόψει τη χορήγηση των δόσεων των 400 μικρογραμμαρίων, λόγω των ανεπιθύμητων ενεργειών που εμφάνισαν οι συμμετέχοντες στις κλινικές μελέτες, όπως ερεθισμό στο σημείο της ένεσης και πονοκεφάλους.
Στο σημείο αυτό πρέπει να σημειωθεί ότι το εμβόλιο mRNA-1273 κατά του κορονοϊού θα χορηγείται σε δύο δόσεις των 500 μικρογραμμαρίων έκαστη, σύμφωνα με τα Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Λοιμώξεων (CDC) των ΗΠΑ.
Παρότι στις κλινικές δοκιμές της η Moderna δεν παρατήρησε σημαντικές παρενέργειες από τη χορήγηση του εμβολίου, ορισμένες ανεπιθύμητες ενέργειες θα μπορούσαν να προκύψουν κατά τον εμβολιασμό του γενικού πληθυσμού.
Τα παραπάνω, βέβαια, δεν σημαίνουν ότι το εμβόλιο της Moderna κατά του κορονοϊού δεν είναι αποτελεσματικό. Ακόμη και σε αυτά τα χαμηλά επίπεδα, τα εξουδετερωτικά αντισώματα μπορεί να συνεχίζουν να παρέχουν πλήρη ή μερική προστασία. Αυτό θα φανεί.
Εξάλλου, η μελέτη του NEJM αναλύει τα δεδομένα μόνο 34 συμμετεχόντων, οι περισσότεροι εκ των οποίων ανήκουν στην ηλικιακή ομάδα 18-55 ετών. Φυσικά, θα πρέπει κανείς να είναι συγκρατημένος όσον αφορά τα συμπεράσματα που προκύπτουν από τόσο μικρά σύνολα δεδομένων, αλλά και πάλι τα αποτελέσματα αυτά θα πρέπει να ληφθούν σοβαρά υπόψη – αυτά τα δεδομένα ενδεχομένως να είναι ένας πρώτος δείκτης ότι τα εμβόλια δεν διαρκούν όσο θα θέλαμε.
Είναι επίσης ζωτικής σημασίας να εξεταστούν παρόμοια δεδομένα για το εμβόλιο των Pfizer και BioNTech, μόλις αυτά γίνουν διαθέσιμα.
Η κυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών και οι κυβερνήσεις των χωρών παγκοσμίως φαίνεται να προεξοφλούν την αποτελεσματικότητα αυτών των εμβολίων.
Εμείς, πάλι, προτρέπουμε τις φαρμακευτικές εταιρείες να μοιραστούν τα στοιχεία που συνεχίζουν να συγκεντρώνουν για αυτούς τους πρώτους συμμετέχοντες αλλά και όσους έλαβαν το εμβόλιο πιο πρόσφατα. Διότι όσο περισσότερα τέτοια στοιχεία για τα εμβόλια γίνονται διαθέσιμα, τόσο πιο ξεκάθαρη γίνεται η εικόνα των επόμενων μηνών που θα ζήσουμε με την πανδημία.
Του William A. Haseltine