Η κατάθλιψη είναι πολύ συνηθισμένη και την εκδηλώνουν άτομα και των δύο φύλων. Ωστόσο τα συμπτώματά της στους άνδρες μπορεί να είναι πολύ διαφορετικά απ’ ό,τι στις γυναίκες.
«Ο περισσότερος κόσμος συσχετίζει την κατάθλιψη με την επίμονη θλίψη, την ευσυγκινησία και την διαρκή ενασχόληση με τα αρνητικά συναισθήματα, αλλά αυτά τα συμπτώματα είναι συχνότερα στις γυναίκες», λέει ο νευρολόγος-ψυχίατρος Δρ. Νίκος Ε. Δέγλερης, διδάσκων Ψυχοθεραπείας στο Πανεπιστήμιο Paris V, στη Γαλλία. «Όταν οι άνδρες έχουν κατάθλιψη, πιθανότερο είναι να την εκφράσουν με οξυθυμία, νεύρα και επιθετικότητα. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η οικογένεια, οι φίλοι ή ακόμα και οι γιατροί τους δεν αντιλαμβάνονται πάντοτε τι τους συμβαίνει».
Δρ. Νίκος Ε. Δέγλερης,
Άλλα συμπτώματα ύποπτα για κατάθλιψη στους άνδρες είναι η παρορμητική συμπεριφορά, η απάθεια, η χαμηλή αυτοεκτίμηση, η τάση να κατηγορούν τους άλλους για ό,τι κακό τους συμβαίνει (οι γυναίκες συνήθως κατηγορούν τον εαυτό τους) και η απομόνωση.
Ο καταθλιπτικός άνδρας μπορεί επίσης να αφιερώνει ολοένα περισσότερο χρόνο στη δουλειά του ή πάλι να χάσει κάθε ενδιαφέρον γι’ αυτήν. Μπορεί ακόμα να εκδηλώσει έντονη ανάγκη ελέγχου των άλλων ή ακόμα και να κάνει κατάχρηση ουσιών (π.χ. πίνει ή/και καπνίζει πολύ).
Μπορεί επίσης να στραφεί στον τζόγο, να επιδεικνύει ριψοκίνδυνες σεξουαλικές συμπεριφορές ή αντιθέτως να χάσει το ενδιαφέρον για το σεξ και να αδυνατεί να αποδώσει στο κρεβάτι.
«Όταν αυτού του είδους τα συμπτώματα, εκδηλώνονται καθημερινά επί 2 ή περισσότερες εβδομάδες και διαρκούν το μεγαλύτερο μέρος κάθε μέρας, μπορεί κάλλιστα να υποκρύπτουν μία κατάθλιψη», λέει ο Δρ. Δέγλερης.
Άλλα πιθανά συμπτώματα κατάθλιψης στους άνδρες είναι η χαμηλή ενεργητικότητα (ξαφνικά αισθάνονται συνέχεια πολύ κουρασμένοι) και η απώλεια του ενδιαφέροντος για την οικογένεια ή τα χόμπι τους. Είναι επίσης πιθανή η εκδήλωση προβλημάτων στον ύπνο, όπως η αϋπνία ή αντιθέτως ο υπερβολικός ύπνος.
Μολονότι, εξάλλου, οι γυναίκες συχνά έχουν ως συνοδά συμπτώματα τις κρίσεις πανικού ή τις διατροφικές διαταραχές (π.χ. ανορεξία, υπερφαγία), στους άνδρες είναι συχνότερες οι σωματικές εκδηλώσεις της κατάθλιψης. Τέτοιες εκδηλώσεις είναι οι ταχυπαλμίες, το αίσθημα σφιξίματος στο στήθος, οι επίμονοι πονοκέφαλοι και τα πεπτικά προβλήματα.
Τέλος, ενώ οι γυναίκες με κατάθλιψη είναι πιθανότερο να κάνουν απόπειρα αυτοκτονίας, οι άνδρες είναι πιθανότερο να πεθάνουν από αυτοκτονία διότι έχουν την τάση να χρησιμοποιούν πιο θανατηφόρες μεθόδους.
«Δυστυχώς, οι περισσότεροι άνδρες δύσκολα θα αναγνωρίσουν την κατάθλιψη και ακόμα πιο δύσκολα θα μιλήσουν γι’ αυτήν και θα ζητήσουν βοήθεια», αναφέρει ο Δρ. Δέγλερης. «Συνήθως δεν απευθύνονται στον γιατρό για την ψυχική τους διάθεση, αλλά για τα σωματικά προβλήματά τους. Και πολλοί, αρνούνται να συζητήσουν μαζί του για την ψυχική τους κατάσταση».
Τι να κάνετε
Υπό αυτές τις συνθήκες, το μεγάλο ερώτημα για τους οικείους τους είναι πως μπορούν να τους βοηθήσουν. Ο Δρ. Δέγλερης παρέχει τις εξής συμβουλές:
* Πείτε τους ότι παρατηρήσατε μεγάλη αλλαγή επάνω τους. Μερικές φορές είναι καλύτερα να μην χρησιμοποιήσετε εξ αρχής την λέξη «κατάθλιψη».
* Προσφέρετε την υποστήριξή σας. Θυμίστε στον άνδρα ότι δεν είναι ντροπή να ζητήσει βοήθεια. Να είστε υπομονετικοί και υποστηρικτικοί. Όταν έχει διάθεση να μιλήσει, να τον ακούτε προσεκτικά.
* Λάβετε μέτρα για να ζει όσο το δυνατόν πιο υγιεινά. Η συστηματική γυμναστική και η υγιεινή διατροφή αποτελούν τμήμα της θεραπευτικής αγωγής. Προσπαθήστε να ενθαρρύνετε τον άνδρα να κάνει διάφορες κοπιώδεις δραστηριότητες, καθώς και να του προσφέρετε όσο το δυνατόν πιο υγιεινά φαγητά. Να ενθαρρύνετε τις κοινωνικές δραστηριότητες, αλλά να έχετε το νου σας στην κατανάλωση αλκοόλ, νικοτίνης, καφεΐνης, ακόμα και ουσιών. Να αποθαρρύνετε τη χρήση τους, φροντίζοντας να μην είναι εύκολα διαθέσιμα.
* Να θέτετε μικρούς, εφικτούς στόχους. Η επίτευξή τους θα κάνει τους άνδρες να αισθάνονται πως κάτι πέτυχαν και αυτό θα βελτιώνει την ψυχική κατάστασή τους.
* Ζητήστε τη βοήθεια ενός γιατρού ή ειδικού στην ψυχική υγεία. Προσφερθείτε να επισκεφθείτε μαζί με τον άνδρα έναν ειδικό στην ψυχική υγεία ή έστω τον τακτικό γιατρό του, διότι ίσως νιώθει πιο άνετα να συζητήσει μαζί του για την κόπωση, την απώλεια της όρεξής του ή άλλο σωματικό σύμπτωμα της κατάθλιψης.
Πότε είναι η κατάσταση σοβαρή
Ο μεγάλος κίνδυνος είναι να εξελιχθεί η κατάθλιψη του άνδρα και να φθάσει στον αυτοκτονικό ιδεασμό. Σε τέτοια περίπτωση, είναι απαραίτητο να συμβουλευθείτε επειγόντως έναν ειδικό στην ψυχική υγεία, διότι μπορεί να χρειασθεί ακόμα και νοσηλεία του άνδρα με εισαγγελική εντολή.
Μερικές ύποπτες ενδείξεις αυτοκτονικού ιδεασμού είναι:
* Να αρχίσει ο άνδρας να λέει πως θέλει να πεθάνει ή να μιλάει για τον θάνατο.
* Να λέει ότι νιώθει άδειος, απελπισμένος ή παγιδευμένος, χωρίς τρόπο διαφυγής.
* Να λέει πως τον πνίγουν οι ενοχές ή η ντροπή.
* Να λέει πως δεν αντέχει άλλο να πονάει (σωματικά ή συναισθηματικά).
* Να μιλάει συνεχώς για εκδίκηση.
Ακόμα πιο ύποπτο είναι όταν αρχίζει να κάνει πράγματα που δείχνουν ότι το εννοεί ότι έχει φθάσει στα όριά του. Τέτοιες ενδείξεις είναι, μεταξύ άλλων:
* Οι κινήσεις που δείχνουν ότι ίσως προγραμματίζει μια αυτοκτονία (αναζητήσεις στο Ίντερνετ, αγορές φαρμάκων, όπλων ή σκοινιού κ.λπ.).
* Η αύξηση στην κατανάλωση αλκοόλ ή ναρκωτικών.
* Ο αδιάκοπος εκνευρισμός ή άγχος.
* Το να εξοργίζεται.
* Η απομάκρυνση από την οικογένεια και τους φίλους.
* Η αλλαγή στις συνήθειες φαγητού και ύπνου.
* Οι ακραίες αλλαγές στην ψυχική διάθεση (π.χ. από την βαθιά θλίψη στην απόλυτη ηρεμία και ύστερα στην ευτυχία).
* Οι αποχαιρετισμοί σε φίλους και συγγενείς.
* Η αιφνίδια τακτοποίηση οικονομικών υποθέσεών του (π.χ. μοίρασμα της ακίνητης περιουσίας, σύνταξη διαθήκης).
Η κατάθλιψη είναι πολύ συνηθισμένη και την εκδηλώνουν άτομα και των δύο φύλων. Ωστόσο τα συμπτώματά της στους άνδρες μπορεί να είναι πολύ διαφορετικά απ’ ό,τι στις γυναίκες.
«Ο περισσότερος κόσμος συσχετίζει την κατάθλιψη με την επίμονη θλίψη, την ευσυγκινησία και την διαρκή ενασχόληση με τα αρνητικά συναισθήματα, αλλά αυτά τα συμπτώματα είναι συχνότερα στις γυναίκες», λέει ο νευρολόγος-ψυχίατρος Δρ. Νίκος Ε. Δέγλερης, διδάσκων Ψυχοθεραπείας στο Πανεπιστήμιο Paris V, στη Γαλλία. «Όταν οι άνδρες έχουν κατάθλιψη, πιθανότερο είναι να την εκφράσουν με οξυθυμία, νεύρα και επιθετικότητα. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η οικογένεια, οι φίλοι ή ακόμα και οι γιατροί τους δεν αντιλαμβάνονται πάντοτε τι τους συμβαίνει».
Άλλα συμπτώματα ύποπτα για κατάθλιψη στους άνδρες είναι η παρορμητική συμπεριφορά, η απάθεια, η χαμηλή αυτοεκτίμηση, η τάση να κατηγορούν τους άλλους για ό,τι κακό τους συμβαίνει (οι γυναίκες συνήθως κατηγορούν τον εαυτό τους) και η απομόνωση.
Ο καταθλιπτικός άνδρας μπορεί επίσης να αφιερώνει ολοένα περισσότερο χρόνο στη δουλειά του ή πάλι να χάσει κάθε ενδιαφέρον γι’ αυτήν. Μπορεί ακόμα να εκδηλώσει έντονη ανάγκη ελέγχου των άλλων ή ακόμα και να κάνει κατάχρηση ουσιών (π.χ. πίνει ή/και καπνίζει πολύ).
Μπορεί επίσης να στραφεί στον τζόγο, να επιδεικνύει ριψοκίνδυνες σεξουαλικές συμπεριφορές ή αντιθέτως να χάσει το ενδιαφέρον για το σεξ και να αδυνατεί να αποδώσει στο κρεβάτι.
«Όταν αυτού του είδους τα συμπτώματα, εκδηλώνονται καθημερινά επί 2 ή περισσότερες εβδομάδες και διαρκούν το μεγαλύτερο μέρος κάθε μέρας, μπορεί κάλλιστα να υποκρύπτουν μία κατάθλιψη», λέει ο Δρ. Δέγλερης.
Άλλα πιθανά συμπτώματα κατάθλιψης στους άνδρες είναι η χαμηλή ενεργητικότητα (ξαφνικά αισθάνονται συνέχεια πολύ κουρασμένοι) και η απώλεια του ενδιαφέροντος για την οικογένεια ή τα χόμπι τους. Είναι επίσης πιθανή η εκδήλωση προβλημάτων στον ύπνο, όπως η αϋπνία ή αντιθέτως ο υπερβολικός ύπνος.
Μολονότι, εξάλλου, οι γυναίκες συχνά έχουν ως συνοδά συμπτώματα τις κρίσεις πανικού ή τις διατροφικές διαταραχές (π.χ. ανορεξία, υπερφαγία), στους άνδρες είναι συχνότερες οι σωματικές εκδηλώσεις της κατάθλιψης. Τέτοιες εκδηλώσεις είναι οι ταχυπαλμίες, το αίσθημα σφιξίματος στο στήθος, οι επίμονοι πονοκέφαλοι και τα πεπτικά προβλήματα.
Τέλος, ενώ οι γυναίκες με κατάθλιψη είναι πιθανότερο να κάνουν απόπειρα αυτοκτονίας, οι άνδρες είναι πιθανότερο να πεθάνουν από αυτοκτονία διότι έχουν την τάση να χρησιμοποιούν πιο θανατηφόρες μεθόδους.
«Δυστυχώς, οι περισσότεροι άνδρες δύσκολα θα αναγνωρίσουν την κατάθλιψη και ακόμα πιο δύσκολα θα μιλήσουν γι’ αυτήν και θα ζητήσουν βοήθεια», αναφέρει ο Δρ. Δέγλερης. «Συνήθως δεν απευθύνονται στον γιατρό για την ψυχική τους διάθεση, αλλά για τα σωματικά προβλήματά τους. Και πολλοί, αρνούνται να συζητήσουν μαζί του για την ψυχική τους κατάσταση».
Τι να κάνετε
Υπό αυτές τις συνθήκες, το μεγάλο ερώτημα για τους οικείους τους είναι πως μπορούν να τους βοηθήσουν. Ο Δρ. Δέγλερης παρέχει τις εξής συμβουλές:
* Πείτε τους ότι παρατηρήσατε μεγάλη αλλαγή επάνω τους. Μερικές φορές είναι καλύτερα να μην χρησιμοποιήσετε εξ αρχής την λέξη «κατάθλιψη».
* Προσφέρετε την υποστήριξή σας. Θυμίστε στον άνδρα ότι δεν είναι ντροπή να ζητήσει βοήθεια. Να είστε υπομονετικοί και υποστηρικτικοί. Όταν έχει διάθεση να μιλήσει, να τον ακούτε προσεκτικά.
* Λάβετε μέτρα για να ζει όσο το δυνατόν πιο υγιεινά. Η συστηματική γυμναστική και η υγιεινή διατροφή αποτελούν τμήμα της θεραπευτικής αγωγής. Προσπαθήστε να ενθαρρύνετε τον άνδρα να κάνει διάφορες κοπιώδεις δραστηριότητες, καθώς και να του προσφέρετε όσο το δυνατόν πιο υγιεινά φαγητά. Να ενθαρρύνετε τις κοινωνικές δραστηριότητες, αλλά να έχετε το νου σας στην κατανάλωση αλκοόλ, νικοτίνης, καφεΐνης, ακόμα και ουσιών. Να αποθαρρύνετε τη χρήση τους, φροντίζοντας να μην είναι εύκολα διαθέσιμα.
* Να θέτετε μικρούς, εφικτούς στόχους. Η επίτευξή τους θα κάνει τους άνδρες να αισθάνονται πως κάτι πέτυχαν και αυτό θα βελτιώνει την ψυχική κατάστασή τους.
* Ζητήστε τη βοήθεια ενός γιατρού ή ειδικού στην ψυχική υγεία. Προσφερθείτε να επισκεφθείτε μαζί με τον άνδρα έναν ειδικό στην ψυχική υγεία ή έστω τον τακτικό γιατρό του, διότι ίσως νιώθει πιο άνετα να συζητήσει μαζί του για την κόπωση, την απώλεια της όρεξής του ή άλλο σωματικό σύμπτωμα της κατάθλιψης.
Πότε είναι η κατάσταση σοβαρή
Ο μεγάλος κίνδυνος είναι να εξελιχθεί η κατάθλιψη του άνδρα και να φθάσει στον αυτοκτονικό ιδεασμό. Σε τέτοια περίπτωση, είναι απαραίτητο να συμβουλευθείτε επειγόντως έναν ειδικό στην ψυχική υγεία, διότι μπορεί να χρειασθεί ακόμα και νοσηλεία του άνδρα με εισαγγελική εντολή.
Μερικές ύποπτες ενδείξεις αυτοκτονικού ιδεασμού είναι:
* Να αρχίσει ο άνδρας να λέει πως θέλει να πεθάνει ή να μιλάει για τον θάνατο.
* Να λέει ότι νιώθει άδειος, απελπισμένος ή παγιδευμένος, χωρίς τρόπο διαφυγής.
* Να λέει πως τον πνίγουν οι ενοχές ή η ντροπή.
* Να λέει πως δεν αντέχει άλλο να πονάει (σωματικά ή συναισθηματικά).
* Να μιλάει συνεχώς για εκδίκηση.
Ακόμα πιο ύποπτο είναι όταν αρχίζει να κάνει πράγματα που δείχνουν ότι το εννοεί ότι έχει φθάσει στα όριά του. Τέτοιες ενδείξεις είναι, μεταξύ άλλων:
* Οι κινήσεις που δείχνουν ότι ίσως προγραμματίζει μια αυτοκτονία (αναζητήσεις στο Ίντερνετ, αγορές φαρμάκων, όπλων ή σκοινιού κ.λπ.).
* Η αύξηση στην κατανάλωση αλκοόλ ή ναρκωτικών.
* Ο αδιάκοπος εκνευρισμός ή άγχος.
* Το να εξοργίζεται.
* Η απομάκρυνση από την οικογένεια και τους φίλους.
* Η αλλαγή στις συνήθειες φαγητού και ύπνου.
* Οι ακραίες αλλαγές στην ψυχική διάθεση (π.χ. από την βαθιά θλίψη στην απόλυτη ηρεμία και ύστερα στην ευτυχία).
* Οι αποχαιρετισμοί σε φίλους και συγγενείς.
* Η αιφνίδια τακτοποίηση οικονομικών υποθέσεών του (π.χ. μοίρασμα της ακίνητης περιουσίας, σύνταξη διαθήκης).
