Ο όρος oligoanalgesia είναι σχετικά γνωστός στους αναισθησιολόγους και στους επειγοντολόγους στα προηγμένα ιατρικά κράτη. Στην Ελλάδα δεν υπάρχουν επειγοντολόγοι και η έννοια της αναλγησίας (με εξαίρεση σε ορισμένους αναισθησιολόγους – ιατρούς πόνου) είναι πολύ ενοχοποιημένη. Αλλά ακόμα και στα προηγμένα ιατρικά κράτη ο όρος ολιγοαναλγησίας είναι πολύ λιγότερο γνωστός στις υπόλοιπες ιατρικές ειδικότητες και στο ευρύ κοινό.
Μία από τις πρώτες μελέτες που αναφέρουν τον όρο oligoanalgesia στα Τμήματα Επειγόντων Περιστατικών είναι μια αναδρομική μελέτη από τους Wilson και Pendleton το 1989 [1]. Έγινε αξιολόγηση 198 ασθενών που εισήχθησαν στο νοσοκομείο με 3 κατηγορίες του πόνου: ενδο-κοιλιακό, μυοσκελετικό και ενδο-θωρακικό. Όλα τα διαγράμματα τεκμηρίωναν ότι οι ασθενείς είχαν πόνο, αλλά μόνο το 67% των διαγραμμάτων είχαν τεκμηρίωση σχετικά με το βαθμό του πόνου που βίωνε ο κάθε ασθενής. Συνολικά, 44% των ασθενών έλαβαν οπιοειδή αναλγησία στα ΤΕΠ και το 60% έλαβε ενδομυϊκή θεραπεία. Το ένα τρίτο των ασθενών με τεκμηριωμένο σοβαρό ή μετρίως σοβαρό πόνο έλαβαν υπο-βέλτιστη δοσολογία οπιοειδών, 69% των ασθενών περίμεναν περισσότερο από μία ώρα για να τους δοθεί αναλγητική θεραπεία και 42% περίμεναν περισσότερο από 2 ώρες. Έτσι, πολλά προβλήματα διαπιστώθηκαν: αξιολόγηση του πόνου έλειπε, μη βέλτιστη χρήση και μη βέλτιστη δοσολογία των οπιοειδών υπήρχαν, και οι ασθενείς παρουσίασαν καθυστέρηση στη λήψη αναλγητικών.
Δυστυχώς από τότε δεν έχουν αλλάξει πολλά στην αναλγησία ιδίως στα τμήματα επειγόντων περιστατικών.
Η έγκαιρη και ορθή αντιμετώπιση του πόνου συνοδεύεται από οφέλη. Στους μετεγχειρητικούς ασθενείς πχ η έγκαιρη αντιμετώπιση του πόνου μειώνει τις μετεγχειρητικές επιπλοκές, επιταχύνει την ανάρρωση και μειώνει τις ημέρες διαμονής στο Νοσοκομείο.
Η ολιγοαναλγησία αυξάνει τον μεταβολισμό, καταστέλλει την ανοσολογική απόκριση και επιβραδύνει την επαναφορά του οργανισμού στην φυσιολογική του κατάσταση.
Ο οξύς πόνος έχει άμεσες ψυχολογικές συνέπειες. Ο χρόνιος πόνος προκαλεί κατάθλιψη, ακόμα και αυτοκτονίες.
Σε οικονομικό επίπεδο ο πόνος μεταφράζεται σε εκατομμύρια χαμένες ώρες εργασίας και σε δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως.
Παράγοντες που συμβάλουν στην ologianalgesia.
Μια προ-ενασχόληση με τη διάγνωση και την θεραπεία του υποκείμενου ιατρικού προβλήματος.
Ανησυχίες σχετικά με «συγκάλυψη» των συμπτωμάτων.
Φόβοι για τη συμβολή ή την πρόκληση εθισμού.
Υποτίμηση του πόνου που βιώνεται από τον ασθενή από τους φροντιστές
Πολιτιστικές διαφορές στην έκφραση του πόνου
Κακή επικοινωνία.
Απροθυμία των ασθενών να παραπονούνται για πόνο ή να απαιτούν θεραπεία για τον πόνο.
Ένα διάστημα χωρίς πόνο μετά από οξείες τραυματικές βλάβες.
Ανεπαρκή εκπαίδευση για την αναγνώριση και τη διαχείριση του πόνου.
Φόβος φαρμακευτικών επιπλοκών.
Και στην Ελλάδα:
Φόβο των ιατρών και νοσηλευτών στα επείγοντα από την «οργή» των χειρουργών.
Ανεπανάληπτη γραφειοκρατία για την χορήγηση αλλά και την συνταγογράφηση οπιοειδών αναλγητικών.
Είναι σαφές ότι η έννοια της oligoanalgesia υποστηρίζεται από τη βιβλιογραφία. Είναι παρούσα σε όλους τους πληθυσμούς ασθενών. Η επίγνωση της καθιστά επιτακτική την ανάγκη να σχεδιαστούν και να αναπτυχθούν στρατηγικές για τη βελτίωση της διαχείρισης του πόνου. Χρησιμοποιώντας κλίμακες πόνου που επιτρέπουν στους ασθενείς να αξιολογήσουν τον πόνο τους είναι ένα πολύ σημαντικό πρώτο βήμα.
Στην Ελλάδα η πολιτεία πρέπει να προσαρμόσει την πολιτική χορήγησης οπιοειδών αναλγητικών, έτσι ώστε οι γιατροί και να μπορούν να τα χορηγήσουν χωρίς πολύ γραφειοκρατία αλλά και χωρίς να κατηγορηθούν για «διακίνηση ναρκωτικών ουσιών».
[1] Wilson JE, Pendleton JM. Oligoanalgesia in the emergency department. Am J Emerg Med. Nov 1989;7(6):620-623. (Review, 198 patients)