Στις πλείστες χώρες, οι συζητήσεις για τη βέλτιστη ανταπόκριση στην αυξανόμενη ζήτηση για φροντίδα, διεξάγονται σε πλαίσιο αυστηρών δημοσιονομικών κρατικών περιορισμών και προβληματισμών, προσβλέποντας στη βελτίωση της ποιότητας της φροντίδας σε συνδυασμό με τη μείωση των δαπανών για την υγεία. Ως εκ τούτου, προκειμένου να εναρμονιστούν οι ομολογουμένως αντιφατικοί στόχοι, πέραν της προώθησης και ανάπτυξης της διεπιστημονικής συνεργασίας κι εκπαίδευσης, μέσω εφαρμοσμένων πολιτικών, πρωτοκόλλων και διαδικασιών φροντίδας, οι χώρες με τα ανεπτυγμένα και αποδοτικά συστήματα υγείας εμφαντικά προωθούν και αναπτύσσουν στο εν λόγω πλαίσιο την αναθεώρηση των ρόλων των επαγγελματιών υγείας με νέους ενισχυμένους ρόλους, όπως επισυμβαίνει στην περίπτωση της Προηγμένης Νοσηλευτικής Πρακτικής (ΠΝΠ).
Ο ορισμός της ΠΝΠ εμφανίστηκε για πρώτη φορά στη διεθνή βιβλιογραφία τη δεκαετία του 1980, περιγράφοντάς την ως μια διευρυμένη νοσηλευτική λειτουργία με επεκτεινόμενη πρακτική, που επιφέρει μια πληθώρα από οφέλη στους ασθενείς και τις οικογένειές τους, καθώς και στα συστήματα υγείας. Σε παγκόσμιο επίπεδο, ως κύριοι λόγοι που υπαγορεύουν την ανάπτυξη του ρόλου του ΝΠΠ αναφέρονται η μεταβαλλόμενη ζήτηση απότοκη της γήρανσης του πληθυσμού και της αυξανόμενης επικράτησης ορισμένων χρόνιων και πολύπλοκων ασθενειών/συνδρόμων, η προώθηση υψηλής ποιότητας της φροντίδας και η ικανοποίηση των ασθενών, το αυξανόμενο κόστος για την υγεία, η έλλειψη σε ιατρικό δυναμικό, καθώς και η βελτίωση προοπτικών σταδιοδρομίας για τους νοσηλευτές.
Ο θεσμός του Νοσηλευτή Προηγμένης Πρακτικής (ΝΠΠ) στις ΗΠΑ, στον Καναδά και στο ΗΒ υφίσταται εδώ και δεκαετίες, αρχικά στον τομέα της πρωτοβάθμιας φροντίδας και πιο πρόσφατα στα νοσηλευτήρια. Στην Κύπρο οι διαδικασίες έχουν δρομολογηθεί αρχικώς με τη διενέργεια Μεταπτυχιακού Προγράμματος από το Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου (ΤΕΠΑΚ) στην Προηγμένη Νοσηλεία. Ωσαύτως, διενεργούνται προσπάθειες από τον Παγκύπριο Σύνδεσμο Νοσηλευτών και Μαιών (ΠΑΣΥΝΜ) ένταξης και κατοχύρωσης του ρόλου με συγκρότηση και συγκέντρωση των ΝΠΠ σε λειτουργικό σύνολο, αναγνωρίζοντας ότι θα επιφέρει το βέλτιστο κοινό και δημόσιο όφελος αφενός από τη μέγιστη αξιοποίηση του ρόλου στα κυπριακά δρώμενα της υγείας και αφετέρου από την προοπτική διεθνούς δικτύωσης των ΝΠΠ της Κύπρου.
Οι ΝΠΠ δεν αποτελούν ένα διαφορετικό είδος νοσηλευτών, αλλά λειτουργούν υπό ένα νέο ενισχυμένο νοσηλευτικό ρόλο τόσο αυτόνομα, όσο και ως ισότιμα μέλη της διεπιστημονικής ομάδας με την πενταπλή ιδιότητα που τους προσδίδει η εντατική κι εξειδικευμένη εκπαίδευση και κατάρτισή τους: του κλινικού εμπειρογνώμονα, του εκπαιδευτή, του διοικητικού-ηγέτη, του σύμβουλου σε θέματα πολιτικής της υγείας και του ερευνητή. Η λήψη κλινικών αποφάσεων, η διαγνωστική προσπέλαση και ο καθορισμός διάγνωσης, η λήψη θεραπευτικών μέτρων, ο συντονισμός της φροντίδας, καθώς και η ενίσχυση της συλλογικότητας και της επικοινωνίας τόσο στο πλαίσιο της διεπιστημονικής ομάδας, όσο και του ασθενή και του περιβάλλοντός του συμπεριλαμβάνονται στα βασικά χαρακτηριστικά του ρόλου.
Ο ΝΠΠ αναλαμβάνει ένα ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων σε καθημερινή βάση, παρέχοντας με επάρκεια απόρροια κλινικής εμπειρογνωμοσύνης, άμεση και έμμεση φροντίδα σε σύνθετα με πολύπλοκους παθοφυσιολογικούς μηχανισμούς περιστατικά. Επιπροσθέτως, συμβουλεύει κι εκπαιδεύει τους ασθενείς και το περιβάλλον τους, συμμετέχοντας τοιουτοτρόπως στην πρόληψη και την προαγωγή της υγείας. Εκτελώντας εκ του παραλλήλου διοικητικές διαδικασίες είναι υπεύθυνος για την ανάπτυξη και το συντονισμό προγραμμάτων και διαδικασιών που αποσκοπούν στη διασφάλιση και βελτίωση της ποιότητας, στη μείωση του κόστους και στην ικανοποίηση των ασθενών. Πέραν τούτων, λειτουργεί ως πρωτοπόρος και φορέας καινοτομιών, αλλά και ως αρωγός στην επίλυση προβλημάτων υγείας και δεοντολογίας, συμβάλλοντας δυναμικά στη μεταμόρφωση της υπάρχουσας οργανωτικής δομής με τον καθορισμό πολιτικών για την υγεία. Ως επαγγελματίας υγείας με ενδυναμωμένη ικανότητα για επιλογή της καλύτερης επιστημονικής τεκμηρίωσης, κύριος ερευνητής ή/και συμμετέχοντας σε ερευνητικά προγράμματα αξιοποιεί την υφιστάμενη και παράγει νέα γνώση, αφομοιώνοντας κατ’επέκταση την Τεκμηριωμένη Κλινική Πρακτική τόσο στο ενδονοσοκομειακό, όσο και στο εξωνοσοκομειακό περιβάλλον φροντίδας υγείας.
Στις χώρες με ανεπτυγμένα συστήματα υγείας, όπου ήδη εφαρμόζεται η Προηγμένη Νοσηλευτική Πρακτική (ΠΝΠ), ο θεσμός του ΝΠΠ σχετίζεται με τα διεθνώς προσδοκώμενα θέματα στον τομέα της υγείας: της βελτίωσης της ποιότητας και της έκβασης των ασθενών σε συνδυασμό με τη μείωση του κόστους στη φροντίδα, της ικανοποίησης των ασθενών, της ευκολότερης πρόσβασης στις υπηρεσίες φροντίδας και εκ του παραλλήλου, της μείωσης στο χρόνο αναμονής. Με βάση τη δραστηριότητά τους και σε σχέση με άλλες ομάδες επαγγελματιών υγείας, η κείμενη βιβλιογραφία καταδεικνύει ότι οι ΝΠΠ έχουν δυνατότητα μεγαλύτερης συνέχειας της φροντίδας, αποδίδοντας αυξημένη προσοχή στα θέματα των ασθενών και των οικογενειών τους, παρέχοντας περισσότερες πληροφορίες και συμβουλές για τους ασθενείς, με αποτέλεσμα την αύξηση της ικανοποίησής τους. Η φροντίδα από τους ΝΠΠ διαφαίνεται ότι υπερέχει στην πρόληψη, στη χαμηλότερη θνητότητα, στη μείωση των ενδονοσοκομειακών λοιμώξεων και κατακλίσεων, στην προσαρμογή στην ασθένεια, στη διαχείριση του άγχους, στη συμμόρφωση στη θεραπεία, στην ικανοποίηση των ασθενών, στη μείωση των επισκέψεων στα Τμήματα Επειγόντων Περιστατικών, καθώς και των επανεισαγωγών.
Σύμφωνα με την τεράστια μάζα των τεκμηριωμένων δεδομένων και παραδειγμάτων της διεθνούς βιβλιογραφίας, ο ρόλος του ΝΠΠ κρίνεται καθοριστικός σε όλο το φάσμα των υπηρεσιών φροντίδας και στην Κύπρο, τόσο ενδονοσοκομειακά, όσο και εξωνοσοκομειακά. Ως μια καινοτόμα προσέγγιση αποτελεί εκ των πραγμάτων μια αναπόδραστη νέα νοσηλευτική λειτουργία, που η ένταξή της θα συμβάλει περαιτέρω στην επιθυμητή ανταπόκριση των νοσηλευτών στις σύγχρονες προκλήσεις και τα διαρκώς μεταβαλλόμενα δεδομένα στον τομέα της υγείας, προς όφελος πάντοτε των πολιτών της Κύπρου κι όχι μόνο επιθυμία για βελτίωση των προοπτικών σταδιοδρομίας των νοσηλευτών.
RN, APN/ACNP, CCN, CCCN, BSc, MSc/MN, (c) PhD