Ημερολόγιο κορωνοϊού, 16 Ιουνίου 2020, περί της “θαυματουργής” δεξαμεθαζόνης, ιστορίες πανδημίας από έναν φίλο, και από τι πεθαίνουν στην Ελλάδα την εποχή της καραντίνας:
1. Περί θαυματουργής δεξαμεθαζόνης: Νομίζω ήταν 1993 ή 1994, παίζαμε τελικό πανεπιστημιακού ποδοσφαίρου, Γιάννενα- Δημοκρίτειο αν θυμάμαι καλά, και ο καλός μας επιθετικός ήταν τραυματίας. Του κάναμε δυο κορτιζόνες, μια χαρά έβγαλε το ματς, ούτε πόνος, μήτε ενόχλήση, αν ανακαλεί κανείς το τελικό αποτέλεσμα ας βοηθήσει, αλλά ο επιθετικός θηρίο. Ναι, είναι θαυματουργή (όσο και θανατηφόρα) η κορτιζόνη, παραλλαγή της οποίας είναι η δεξαμεθαζόνη, που με τυμπανοκρουσίες ανακοινώθηκε από την βρετανική μελέτη RECOVERY πως δρα σωτήρια στην COVID-19. Επί της ουσίας λοιπόν: ποιους βοήθησε η δεξαμεθαζόνη; Όσους ήθελαν μηχανική υποστήριξη της αναπνοής. Και όσους ήθελαν οξυγόνο. Όχι όσους ήταν σε καλύτερη κατάσταση. Μας εκπλήττει αυτή η δράση; Όχι. Δεν θεράπευσε τον ιο η δεξαμεθαζόνη, βοήθησε στο κλινικό σύνδρομο που προκαλεί τελικά, και που θα μπορούσε να προκληθεί από δεκάδες άλλα αίτια. Άλλωστε ξέρουμε από Κινέζικη δημοσίευση στο JAMA από τα μέσα Μαρτίου ότι τα κορτικοστεροειδή βοηθάνε ασθενείς σε βαριά στάδια της νόσου. Ξέρουμε επίσης ότι αυτοί οι ασθενείς έχουν ένα σύνδρομο παρόμοιο με ARDS (σύνδρομο αναπνευστικής δυσχέρειας των ενηλίκων) αλλά παρόμοιο και με σηπτικό σοκ. Και ξέρουμε, από χρόνια και μεγάλες μελέτες αλλά και μετα-αναλύσεις, ότι τα κορτικοστεροειδή ενδέχεται να βοηθούν σε αυτές τις περιπτώσεις: για τους ειδικούς, ας δούνε την DEXA-ARDS, την APROCCHSS, έως και την ADRENAL εν μέρει, μελέτες που μας είπαν αυτό που οι περισσότεροι εντατικολόγοι υποπτεύονται.
2. Και γιατί δεν το κάναμε ως τώρα;, θα ρωτήσεις. Υποθέτω ότι χιλιάδες κλινικοί στις ΜΕΘ όλου του κόσμου το έκαναν, εμπειρικά. Υπάρχει ένας φόβος πάντα με τα κορτικοστεροειδή σε τέτοιες περιπτώσεις, πως ενδέχεται να καταστείλουν την ανοσία του ασθενούς. Είναι ο λόγος που τα περισσότερα θεραπευτικά πρωτόκολλα ανά τον κόσμο (από το NIH μέχρι το ελληνικό) αναφέρονται πάρα πολύ επιφυλακτικά στα κορτικοστεροειδή: Τι ακριβώς φοβάσαι σε μια νόσο σαν την COVID-19; Ότι η δεξαμεθαζόνη και όποιο άλλο κορτικοστεροειδές μπορεί μεν να δράσει εναντίον της φλεγμονής, αλλά καταστέλλοντας τις άμυνες του οργανισμού ενδέχεται να επιτρέψει στον ίδιο τον ιο να κάνει πάρτι, να πάει το ιικό φορτίο στα ύψη. Όπως ενδέχεται να επιτρέψει σε δευτερογενείς βακτηριακές λοιμώξεις να επικαθήσουν σε έναν ανοσολογικά κοιμισμένο ασθενή, και να αυξήσουν την θνητότητα, αντί να την ελαττώσουν. Προφανώς, όταν φτάσεις στην ΜΕΘ και αναπτύξεις αναπνευστική/ κυκλοφορική/ αγγειακή δυσχέρεια, το όφελος είναι μεγαλύτερο όμως, αυτό μας είπε η τωρινή μελέτη. Τι δεν μας είπε η μελέτη, ακόμη; Λεπτομέρειες για τους 6000 ασθενείς. Γιατί χρειαζόμαστε λεπτομέρειες; Επειδή είναι τρομακτικά υψηλή, έως παρεξηγήσεως, η θνητότητα που αναφέρουν γενικώς: Αναφέρεται πχ θνητότητα 13% σε ασθενείς που δεν χρειάζονταν αναπνευστική υποστήριξη και δεν έλαβαν δεξαμεθαζόνη: εξωφρενικό νούμερο το βρίσκω για ασθενείς που άλλοι θα τους έστελναν σπίτι.
3. Δηλαδή δεν έχουμε θαυματουργό φάρμακο; Όχι. Τζάμπα χαρήκαμε; θα ρωτήσεις. Όχι, είναι ένα ευχάριστο συμπέρασμα με 125 αστερίσκους. Είναι ένα φτηνό διαθέσιμο φάρμακο, με λιγότερες παρενέργειες από άλλα κορτικοστεροειδή, αλλά αυστηρά για χρήση στην ΜΕΘ: Όσο κι αν υπογραμμίζουν στην ανακοίνωσή τους οι εκπρόσωποι της Recovery ότι τα συμπεράσματα δεν έχουν να κάνουν με ασθενείς με μέτρια νόσο ή εξωνοσοκομειακούς ασθενείς, ο τρόπος που διαχέουν στα ΜΜΕ τα ευρήματά τους είναι παραπλανητικός. Και δυνητικά επικίνδυνος: Αν λάβεις νωρίς στην πορεία της νόσου κορτικοστεροειδή, οι περισσότεροι επιστήμονες θα συμφωνήσουν πως κινδυνεύεις να πας χειρότερα. Αν είσαι νοσηλευόμενος με μέτριας βαρύτητας πνευμονία, πάλι δεν φαίνεται να έχεις όφελος. Πρέπει να φτάσεις σε προχωρημένα στάδια για να επωφεληθείς από την δράση της δεξαμεθαζόνης. Και το ζητούμενο είναι να βρούμε ένα φάρμακο που να αποτρέπει αυτή ακριβώς την εξέλιξη προς προχωρημένα στάδια, αυτό θα είναι το θαυματουργό.
4. Μια προδημοσίευση από το Logrono της Ισπανίας περιγράφει μια εξαιρετικά διδακτική ιστορία. Την υπογράφει ο Juan Antonio Oteo, τον οποίο γνωρίζω προσωπικά, είναι ένας εξαιρετικός, σεμνός, διαβασμένος, εμπειρότατος λοιμωξιολόγος που αποτελεί τιμή για την πόλη του, μεγέθους αντίστοιχου των Ιωαννίνων. Με τον Οτέο έχουμε γράψει μαζί προ ετών και ένα attack scenario βιοτρομοκρατικής επίθεσης στην πόλη του με Coxiella burnetii, κάτι τέτοια παράξενα κάναμε κάποτε στη ζωή μας. Βρέθηκε λοιπόν τώρα ο Οτέο να αντιμετωπίζει την οξυκόρυφη επιδημία: 502 ασθενείς με SARS-CoV-2 μέσα σε 12 ημέρες, τις αρχές Απριλίου, σε μια πόλη 100.000. Αδιανόητο νούμερο, ενδεικτικό του τι ακριβώς αποφύγαμε στην Ελλάδα (και του τι θα πάθουμε αν συνεχίσουμε χαλαροί). Δεν είχαν τι να τους κάνουν όλους, έπρεπε κάποιοι να πάνε σπίτι, υπό παρακολούθηση τακτική από ομάδα κρούσης. Ποιοι θα πήγαιναν σπίτι; Όσοι είχαν πνευμονία αλλά άντεχαν και δεν είχαν πολλές συννοσηρότητες. Ή όσοι δεν είχαν πνευμονία αλλά είχαν πολλές συννοσηρότητες. Ογδόντα τέτοιοι ασθενείς πήγαν σπίτι, με αγωγή… υδροξυχλωροκίνη και αζιθρομυκίνη, οι περισσότεροι με πνευμονία. Έξι ασθενείς από αυτούς χρειάστηκαν νοσοκομείο, τρεις για παρενέργειες από το γαστρεντειρκό και άλλοι τρεις λόγω επιδείνωσης. Οι πέντε επανήλθαν συντομότατα στο σπίτι τους. Η έκτη χρειάστηκε ΜΕΘ. Μία σε 80 ασθενείς. Με παρενέργειες ήπιες και παροδικές και ελεγχόμενες. Γιατί είναι διδακτική αυτή η ιστορία; Για τα ιλιγγιώδη νούμερα των ασθενών. Για τον υποδειγματικό καταμερισμό της αντιμετώπισης των ασθενών, που αποφόρτισε, στον βαθμό του δυνατού, το νοσοκομείο. Για την ετοιμότητα, από έναν εξαιρετικό λιμωξιολόγο, ενός εφαρμόσιμου, και εν τέλει επιτυχημένου, σχεδίου. Αλλά και για την θεραπευτική προσέγγιση, που είναι σχεδόν ταυτόσημη του ελληνικού αλγορίθμου (από τον οποίο δεν έχουμε αντίστοιχα δεδομένα ακόμη), και που κάτι δείχνει. Όσο κι αν δαιμονοποιείται και συνεχίζει να αποτελεί επίκεντρο πολιτικού πολέμου, η όποια αγωγή (ειρήσθω εν παρόδω: η αναφορά του Αμερικανικού Οργανισμού Φαρμάκων περί αλληλεπίδρασης υδροξυχλωροκίνης με remdesivir, εφόσον δεν συνοδεύεται από αναλυτικά στοιχεία και αναφέρεται έτσι ξερά, μόνο προβληματισμό δημιουργεί. Αυτό δηλαδή έφταιγε του remdesivir και δεν δούλευε φανταστικά τόσον καιρό….)
5. Το τμήμα Ιατροδικαστικής του ΕΚΠΑ δημοσίευσε στο Forensic Science International μια συγκριτική μελέτη των αιτιών θανάτου (που οδήγησαν σε νεκροτομή) μεταξύ Μαρτίου 2019 και Μαρτίου 2020 στην Αθήνα: Να δούμε την επίδραση του ιου και της καραντίνας. Λαμβάνοντας υπόψη ότι για λόγους τεχνικών προδιαγραφών δεν επιτρέπεται διεξαγωγή νεκροτομής σε όσους πέθαναν από COVID-19 (και μην αρχίσουμε πάλι την συζήτηση για το αν πέθαναν από τον ιο ή όχι, είναι λυμένα αυτά). Συμπεράσματα: αυξημένα ποσοστά στις ηλικίες 70-79 φέτος. Πολύ μικρότερος αριθμός θανάτων από τροχαία. Καμία στατιστικά σημαντική διαφορά στους αιφνίδιους καρδιακούς θανάτους. Χαμηλά επίπεδα αυτοκτονιών έτσι κι αλλιώς (που ανησυχούσαν κάποιοι πολέμιοι της καραντίνας). Υπογράφουν Εμμανουήλ Σακελλιάδης, Κωνσταντίνος Κάτσος, Ευμορφίλη Ζουζια, Χαρά Σπηλιοπούλου, και Σωτήριος Τσιόδρας.