Ημερολόγιο κορωνοϊού, 23 Μαΐου 2020, μονοθεματικό, περί της χτεσινής μελέτης του Lancet για την χλωροκίνη, για τις πολλές απορίες που γέννησε, και το πόσο άσχημα νιώθω ακόμη και που τις εκφράζω αυτές τις απορίες- μα είναι εύλογες και λυπηρές οι άτιμες:
1. Σύμφωνα λοιπόν με την χτεσινή μελέτη, η χρήση χλωροκίνης/ υδροξυχλωροκίνης με ή άνευ αζιθρομυκίνης/ κλαριθρομυκίνης, όχι μόνο δεν βοήθησε σε δείγμα 96.000 ασθενών, αλλά συσχετίσθηκε με αυξημένο ποσοστό θανάτων. Μελέτη που προφανώς αναπαράγεται (Lancet γαρ, το Νο2 ιατρικό έντυπο, αλλά και “το φάρμακο που παίρνει ο Τραμπ”), όμως γεννά περισσότερες απορίες και από θεολογική συζήτηση με Σουηδό σκηνοθέτη σε υπαρξιακή κρίση. Έχουμε και λέμε λοιπόν:
2. Η μελέτη προέρχεται από την ομάδα Mehra-Patel-Desai (με Πανεπιστημιακές θέσεις στις ΗΠΑ), ομάδα που την είχαμε σχολιάσει με επιφύλαξη προ μηνός με βάση ένα προ κρίσης άρθρο που κρυφο-κυκλοφορούσε, και που έλεγε ότι η ιβερμεκτίνη σώζει. Τότε είχαμε σχολιάσει το εξαιρετικά τακτοποιημένο στατιστικό τους υλικό, ζυγισμένο στην εντέλεια (έως ύποπτα για όσους έχουν κάποια πείρα editing ή μακρά πείρα peer-reviewing για επιστημονικά έντυπα), και το απίθανο γεγονός ότι βρήκαν 704 άτομα που πήραν ιβερμεκτίνη, πήγαν καλά, και κανείς δεν λέει τίποτε. Εκείνη η μελέτη αγνοείται ακόμη (έως και το preprint παίζει κρυφτό στο να το βρεις στο διαδίκτυο πια), ενδιάμεσα όμως έβγαλαν μια μελέτη για τα καρδιαγγειακά του νέου κορωνοϊού που δημοσιεύθηκε στο New England Journal of Medicine, το Νο1 δηλαδή!
3. Ετούτη η μελέτη που βγάζει άχρηστη και επικίνδυνη την (υδροξυ)χλωροκίνη (ή δίνει τουλάχιστον πάτημα να παρουσιαστεί έτσι), αναφέρει ότι μάζεψε στοιχεία από 671 Νοσοκομεία σε 6! ηπείρους. Ποια είναι αυτά τα νοσοκομεία; ΔΕΝ ξέρουμε. ΔΕΝ μας είπαν σε κανένα από τα άρθρα τους. Στα συμπληρωματικά στοιχεία του παρόντος άρθρου, αναφέρουν πχ ότι από τους 96032 ασθενείς, οι 4402 προήλθαν από νοσοκομεία της Αφρικής. Προσέξτε: οι συγγραφείς ισχυρίζονται ότι συνέλεξαν πλήρη επιδημιολογικά στοιχεία, λεπτομέρειες και όχι χοντρικά, για 4402 ασθενείς που νοσηλεύθηκαν για COVID-19, από 30 Αφρικανικά νοσοκομεία!!!! Αυτό και μόνο ακούγεται κάπως. Είναι τόσο τυπικά και τακτοποιημένα τα ηλεκτρονικά αρχεία των Αφρικανικών νοσοκομείων που συνεργάστηκαν, που σε χρόνο μηδέν έγιναν στατιστικά αξιοποιήσιμα;
4. Αλλά δεν είναι μόνο τα Αφρικανικά νοσοκομεία: φαίνεται ότι οι συγκεκριμένοι επιστήμονες είναι τόσο τυχεροί ή τόσο οργανωμένοι, που κατάφεραν να ανακαλύψουν και άλλα νοσοκομεία παγκοσμίως που κάνουν τέτοια καταπληκτική και γρήγορη καταγραφή των επιδημιολογικών στοιχείων των ασθενών. Και δεν τους δώσαμε ακόμη τα κλειδιά του WHO να σώσουν την ανθρωπότητα; Στην πραγματική ζωή, μπορούν άφθονοι κλινικοί να το επιβεβαιώσουν, και ειδικά στις μέρες της πανδημίας, άλλο χάλι δεν έχουν οι κλινικοί από το να συμπληρώνουν φόρμες επιδημιολογικών στοιχείων με τελειότητα. Ποια είναι αυτά τα νοσοκομεία; ΔΕΝ μας λένε, το κρατάνε κρυφό.
5. Και το ακόμη συγκλονιστικότερο: Όλα αυτά τα στοιχεία τα φροντισμένα, όλα αυτά τα 671!!!! νοσοκομεία του κόσμου, τα έχουν προσφέρει έτσι απλόχερα στον Mehra, τον Patel, και τον Desai, να τα πάρουν αυτοί και να τα δημοσιεύσουν. Χωρίς να αναφερθεί πουθενά, όχι μόνο το όνομα των γιατρών, αλλά ούτε καν το όνομα του νοσοκομείου βρε αδερφέ. Τέτοιος αλτρουισμός! Και θα απορήσει κανείς, μήπως έχει γίνει συνεννόηση με την διοίκηση των νοσοκομείων ή κάποιων consortium νοσοκομείων, από τους συγγραφείς, και δεν το ξέρουν οι γιατροί και οι ασθενείς ότι τα στοιχεία τα επεξεργάζεται το επιστημονικό τρίο σε κάποια άλλη άκρη του κόσμου; Και θα ρωτήσω εγώ, δεν θέλει κάποιον χρόνο αυτή η διαδικασία; Ηθικά και νομικά πλαίσια σύνθετα δεν καταπατούνται; Πότε πρόλαβαν τις σχετικές άδειες; Ή δεν πήραν;
6.Για να το κάνω σαφέστερο: είμαι εγώ σε ένα νοσοκομείο και ιδρώνω νυχθημερόν για να σώσω ασθενείς με COVID-19. Και είμαι και συνεπής και φιλομαθής και υπεύθυνος, και κρατάω πλήρη στοιχεία για κάθε ασθενή, μήπως και εξαχθούν χρήσιμα συμπεράσματα. Και μαζεύω στοιχεία, αντιστοιχούν 140 ασθενείς ανά νοσοκομείο, και αντί να τα κάνω κάτι, να γράψω ένα άρθρο για το ονόρε και την καριέρα, τα προσφέρω αφιλοκερδώς στον Πατέλ και τον Μέρα και τον Ντεσάι. Και καλά, εγώ βαρέθηκα πες, συνέβη άραγε το ίδιο και με το αφεντικό μου; με τον φιλόδοξο καριερίστα γραφιά συνάδελφό μου; Σε μια εποχή που και η χωλή Μαγδαληνή (συνάδελφος της κουτσής Μαρίας) βγάζει ένα preprint για να ακουστεί; Και αν υπάρχουν τέτοια je m΄en fous τμήματα ανά τον κόσμο, πώς κατάφεραν και τα πέτυχαν όλα, 671 παρακαλώ, οι συγγραφείς;
7. Κι αυτό είναι εκπληκτικό αν σκεφτεί κανείς το άλλο άρθρο τους, με την ιβερμεκτίνη: όπου τέλη Μαρτίου, οι συγκεκριμένοι, είχαν εντοπίσει πρωτοπόρα νοσοκομεία ανά τον κόσμο που έδιναν ιβερμεκτίνη στους ασθενείς τους (όταν ακουγόταν μόνο ως in vitro επιστημονική φλυαρία κάτι τέτοιο), και βρήκαν τότε 704 ασθενείς μάλιστα! Δηλαδή, έδωσα εγώ νωρίς νωρίς στην πανδημία ιβερμεκτίνη σε ασθενείς μου, πήγαν εκπληκτικά καλά, και μετά εγώ είπα “δεν πειράζει, τι να δημοσιεύουμε τώρα και να ανακοινώνουμε κάτι που ενδέχεται να σώσει την ανθρωπότητα, ας το χαρίσουμε αφιλοκερδώς και με ανωτερότητα στον Mehra και τον Patel και τον Desai”. Κι ακόμη εκπληκτικότερο: πού είναι αυτό το φοβερού και τρομερού συμπεράσματος άρθρο, σε ποιου περιοδικού τους λαβυρίνθους χάθηκε;
8. Κοινώς: Ποια είναι τα 671 νοσοκομεία, και ποιοι οι αλτρουιστές, ερευνητικά, γιατροί τους; πώς κατάφεραν τόσο γρήγορα να ετοιμάσουν επεξεργάσιμα στοιχεία (να κάνουμε μεταγραφή για το ΕΣΥ), πώς και δέχτηκαν έτσι δωρεάν να τα παραχωρήσουν στους συγκεκριμένους συγγραφείς. Ειλικρινά τέτοια αποπροσωποποιημένα στοιχεία δεν έχω ξαναδεί, και έχω κρίνει από διάφορες θέσεις τετραψήφιο αριθμό άρθρων. Και πού πήγε το μαγικό άρθρο για την ιβερμεκτίνη; (γιατί αν είναι αληθινό, τότε να το πούμε στην ανθρωπότητα να σωθεί- αν δεν είναι αληθινό πάλι…)
9. Είναι προβληματικό το άρθρο από μόνο του; Δεν είναι εκπληκτική η τρομερή ομοιότητα μεταξύ των ασθενών που έλαβαν και όσων δεν έλαβαν, σε δεκάδες επιδημιολογικά στοιχεία; Με μοιρογνωμόνιο και διαβήτη τέτοια ακρίβεια δεν την πετύχαινες, θα έφτιαχνες το ένα και θα χαλούσε το άλλο. Πραγματικά μεγάλη τύχη που ταίριαξαν τόσο πολύ όσοι έλαβαν και όσοι δεν έλαβαν στα βασικά χαρακτηριστικά τους, ειδικά που μιλάμε για αναδρομική μελέτη παρατήρησης (real life που λένε και οι συγγραφείς, σε ποια ζωή δεν μας λένε). Αλλά και ως συμπέρασμα, ακόμη κι αν δεχτούμε ότι τα στοιχεία είναι πραγματικά, αναφέρεται σε ασθενείς με, το λιγότερο, πολλαπλές συννοσηρότητες και μάλλον σημαντικής βαρύτητας νόσο. Οπότε τι ακριβώς παρατηρήθηκε;
10. Θεωρώ δεδομένο πως η χλωροκίνη, στην συγκεκριμένη περίπτωση, πλήττεται επειδή ατύχησε να την υποστηρίξει ο κύριος με την πορτοκαλί κόμμωση. Και επειδή, εκλογές γαρ σε 6 μήνες, ό,τι ασπάζεται ο συγκεκριμένος κύριος πρέπει να πυροβολείται από την απέναντι πλευρά. Σαφώς ενδέχεται να υπάρχουν και άλλα ζητήματα (κόστος, ανταγωνισμός σαφής και με ονοματεπώνυμο), αλλά εδώ έχουμε καταντήσει να βγάλουμε δηλητήριο ένα φάρμακο που χρόνια χορηγείται σε ασθενείς με ρευματικά νοσήματα, και όχι μόνο. Σε αυτούς τι έχουν να πουν όσοι βγάζουν φονική την (υδροξυ)χλωροκίνη; Διευκρινίζω πως δεν θεωρώ μαγικό φίλτρο την χλωροκίνη, θεωρώ όμως πως υπάρχουν επαρκή στοιχεία για την δραστικότητά της σε πρώιμης φάσης ασθενείς που δεν έχουν αντενδείξεις να την λάβουν. Όλοι όσοι τέλειωσαν ιατρική ξέρουν τις παρενέργειές της, ειδικά σε χρόνια χορήγηση (που δεν ισχύει εδώ). Ότι θα γινόταν πρωτοσέλιδο….
11. Μεγάλωσα και εξακολουθώ να πορεύομαι ιατρικά με δέος για κάποια έντυπα. Για μένα το New England ή το Lancet είναι/ ήταν ευαγγέλια και η παρουσία άρθρων μου στις σελίδες τους ένας λόγος παντοτινής υπερηφάνειας. Στην τρέχουσα πανδημία και με τον τρόπο που χειρίζονται τα έντυπα αυτά κάποιες δημοσιεύσεις, όλο και περισσότερο απογοητεύομαι από όσα διαβάζω, αδυνατώντας να απεμπολήσω την κριτική μου σκέψη. Και όταν τα επιστημονικά έντυπα χάνουν την απόλυτη ικανότητά τους να προκαλούν δέος, δημιουργούν χώρο για απατεώνες, αμφισβητίες, τσαρλατάνους και ταραχοποιούς. Δεν καταλογίζω δόλο απαραίτητα στα έντυπα: ορισμένες φορές, όταν θέλεις να πιστέψεις κάτι γιατί εξυπηρετεί την γραμμή σου, είναι εύκολο να το πιστέψεις, ειδικά όταν έχει περιτύλιγμα big science. Αλλά το πρόβλημα είναι αυτό, το να κάνεις υπερβολική πολιτική (και το Lancet πάντα έκανε, ας θυμηθούμε και τις πρώτες μνημονιακές μας ημέρες). Μπορεί να μην καταλαβαινω εγώ βέβαια τον τρόπο των συγγραφέων.
ΥΓ: Δεν έχω να κάποιο declaration of interest, μόνο ανησυχίες.
Giorgos Pappas από το FB