Τι είδαν οι εθελοντές απο το Ιατρείο Κοινωνικής Αλληλεγγύης Ρεθύμνου, στην Μυτιλήνη Χιλιάδες άνθρωποι. Πρόσφυγες. Μεγάλοι, παιδιά, βρέφη. Ζουν σε καταυλισμούς, στο δρόμο, σε πλατείες, όπου βρουν, περιμένοντας το πλοίο που θα τους μεταφέρει στον Πειραιά και από κει θα ψάξουν να βρουν ένα καλύτερο μέλλον, ένα μέλλον που ο πόλεμος τούς το στέρησε στον τόπο τους.
Ο ντόπιος κόσμος στο πλευρό τους, δείχνοντας την έμπρακτη αλληλεγγύη του, την ανθρωπιά του.
Χθες ένα ναυάγιο, σήμερα ένα άλλο. Χθες νεκρά παιδιά, σήμερα διασώθηκαν όλοι. Παντού σκορπισμένα σωσίβια. Χαμόγελα, πανηγυρισμοί που σώθηκαν, ευγνωμοσύνη για αυτούς που βοηθούν, που φέρνουν στεγνά ρούχα.
Κάποιοι παραλαμβάνουν βάρκες, μηχανές και σωσίβια μόλις φτάσουν οι πρόσφυγες. Τι τα κάνουν;
Σήμερα συνελήφθη από το λιμενικό ένας διακινητής(;). Κραυγές από τους πρόσφυγες τους οποίους μετέφερε. «Είναι δικός μας, περιμένουμε να μας φέρει τους συγγενείς μας». Μπορεί και να ήταν. Κάποιους από το πλήθος τους εκπαιδεύουν οι Τούρκοι, μαθαίνουν να οδηγούν τις βάρκες και μεταφέρουν κόσμο, δεν είναι διακινητές.
Άνθρωποι μόνοι, βρεγμένοι, πεινασμένοι, γυναίκες να προσπαθούν να ζεστάνουν μωρά.
Ο χρόνος άλλαξε μονάδα μέτρησης. Μετριέται με βάρκες, πρόσφυγες, μωρά βρεγμένα, φόβο θανάτου, αγαλλίαση για την είσοδο στην «ελευθερία», την «ευκαιρία» για επιβίωση. Μετριέται με τα χαμόγελα των παιδιών που παίρνουν από το πουθενά ένα μικρό παιχνίδι.
Το κύμα των προσφύγων θα ανακοπεί σε λίγο καιρό. Έρχεται χειμώνας. Ωστόσο την επόμενη πενταετία, σύμφωνα με την Ύπατη Αρμοστεία για τους πρόσφυγες όλοι οι κατατρεγμένοι θα συνεχίσουν να αναζητούν τρόπους διαφυγής από την πατρίδα τους. Δεν έχουν που να μείνουν ούτε κάπου να επιστρέψουν όσοι έφυγαν. Κατεστραμμένες οι χώρες τους.
Θα μπορούσαν να είναι σημειώσεις από το ημερολόγιο κάποιου που επισκέφθηκε την περιοχή για να προσφέρει βοήθεια. Μπορεί και να είναι.
Το κύμα των προσφύγων που φτάνει στη χώρα μας τους τελευταίους μήνες έχει ακολουθήσει ένα τεράστιο κύμα αλληλεγγύης.
Την προηγούμενη εβδομάδα, εθελοντές από το Ιατρείο Κοινωνικής Αλληλεγγύης Ρεθύμνου, βρέθηκαν στη Μυτιλήνη για να προσφέρουν ιατρική βοήθεια να ενώσουν τις δυνάμεις τους με τους Γιατρούς του Κόσμου, τους Γιατρούς χωρίς Σύνορα, τις ομάδες αλληλεγγύης από όλη τη χώρα και την Ευρώπη που προσπαθούν να κάνουν την καθημερινότητα των ξεριζωμένων καλύτερη, ανθρώπινη.
«ΑΔΙΑΝΟΗΤΟ ΤΟ ΘΑΡΡΟΣ ΑΛΛΑ ΚΑΙ Η ΑΠΕΛΠΙΣΙΑ»
Ο ξεριζωμός είναι φοβερός, λέει η γιατρός Ελένη Ιωαννίδου, που συμμετείχε στην αποστολή των γιατρών από το Ρέθυμνο. «Το ότι βάζει κάποιος το νεογέννητο μωρό του σε μια βάρκα που ξέρει ότι έχει πιθανότητες να πνιγεί, για να το περάσει απέναντι και το φέρνει μέσα σε ένα κουτί, είναι αδιανόητο, δεν μπορείς να το διαχειριστείς ψυχολογικά. Το θάρρος αυτών των ανθρώπων αλλά και η απελπισία τους είναι αδιανόητα».
Συνεχίζει περιγράφοντας την κατάσταση με την οποία ήρθαν αντιμέτωποι στο νησί: «Στη Μυτιλήνη φτάνουν καθημερινά με βάρκες από τα παράλια της Τουρκίας από χίλια έως 5 χιλιάδες άτομα. Είναι βάρκες μια χρήσης, φουσκωτές και σε κάθε μία βρίσκονται 40 με 50 άτομα. Πολλοί Σύροι, Αφγανοί, Πακιστανοί, άλλοι κάνουν αυτό το ταξίδι σε μιάμιση ώρα, άλλοι σε πέντε, άλλοι δεν φτάνουν ποτέ. Στο σημείο αυτό που βγαίνουν οι βάρκες πήγαμε κι εμείς για να προσφέρουμε βοήθεια, υποδεχόμενοι τους ανθρώπους αυτούς. Να τους δώσουμε στεγνά ρούχα, αφού δεν έχουν τίποτα μαζί τους για να χωρέσουν όσο περισσότεροι μπορούν στη βάρκα, να τους δώσουμε να φάνε κάτι και κάτι να πιούν. Οι άντρες στη συνέχεια συνήθως φεύγουν με τα πόδια, οι έγκυες γυναίκες και τα παιδιά με τα λεωφορεία που έχει μισθώσει η Ύπατη Αρμοστεία που φυσικά δεν αρκούν, και πάνε στα προσφυγικά στρατόπεδα όπου γίνεται η καταγραφή τους. Υπάρχουν και αυτοί που έχουν ένα κομπόδεμα, οι Σύροι κυρίως, και μένουν σε ξενοδοχεία της πόλης, αλλά ο ξεριζωμός είναι ίδιος για όλους. Είναι άνθρωποι χωρίς παρελθόν. Κάποιοι έχουν χάσει δικούς τους ανθρώπους, άλλοι περιμένουν συγγενείς τους να έρθουν, οι σκηνές που εκτυλίσσονταν στην παραλία στις βάρκες ήταν φοβερές. Άνθρωποι που έβγαιναν και φιλούσαν τη γη, να φωνάζουν, άλλοι να κλαίνε, άλλοι να περιμένουν την επόμενη βάρκα που ήταν μέσα τα παιδιά τους».
Η ίδια περιγράφει μια σκηνή που αν την φέρουμε στο μυαλό μας μπορούμε να καταλάβουμε το δράμα των προσφύγων και την αγωνία τους:
«Λόγω της κακοκαιρίας μια μέρα, χωρίστηκαν οικογένειες και μπήκαν σε μια βάρκα οι άνδρες με τα παιδιά ξεχωριστά και οι γυναίκες σε άλλη βάρκα με σκοπό να προστατεύσουν οι πιο «δυνατοί» τους πιο «αδύναμους» σε περίπτωση προβλήματος. Αποτέλεσμα ήταν να φτάσει η βάρκα με τις γυναίκες και η βάρκα με τους άνδρες και τα παιδιά να έχει χαθεί. Οι σκηνές που εκτυλίχθηκαν με τις γυναίκες που νόμιζαν ότι είχαν χάσει τα παιδιά τους ήταν φοβερές. Τελικά είχε βγει η βάρκα σε ένα άλλο σημείο, οι εθελοντές είχαν πάρει τα παιδιά τα είχαν στεγνώσει και ντύσει και ήταν ασφαλή».
ΟΙ ΛΥΣΕΙΣ ΑΦΟΡΟΥΝ ΤΑ ΚΡΑΤΗ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ
Η κατάσταση είναι μη διαχειρίσιμη τονίζει η κα Ιωαννίδου. Οι λύσεις είναι πολιτικές και αφορούν τα κράτη της Ευρώπης, υπογραμμίζει. «Μέχρι τώρα υπήρχε η λογική του φραγμού, για να αναχαιτιστεί η είσοδος των προσφύγων. Φραγμός όμως δεν υπάρχει, οι άνθρωποι έρχονται και όσο βάζεις φραγμούς αυτοί οι άνθρωποι θα πνίγονται. Πρέπει να βρεθεί μια λύση στη ρίζα του προβλήματος, δηλαδή πριν ακόμα μπούνε στην Ευρώπη, να διευθετούνται σε διάφορες χώρες. Πρέπει η Ευρωπαϊκή Ένωση να σκεφτεί ποιοι θα πάνε που και η διαλογή των ανθρώπων να γίνει νωρίτερα. Να μην περιμένουν να πάνε στη Μυτιλήνη, από κει στην Αθήνα, μετά στη Θεσσαλονίκη, στην Ειδομένη και να ψάχνουν από κει πως θα φύγουνε. Όπως μας είπαν και οι Γιατροί του Κόσμου στη Μυτιλήνη, αυτή η κατάσταση δεν θα σταματήσει για τα επόμενα χρόνια, ακόμα και να σταματήσει ο πόλεμος στη Συρία, άρα προφανώς είναι μια μη διαχειρίσιμη κατάσταση για την Ελλάδα».
Το βασικό είναι να σταματήσει ο πόλεμος, τονίζει η ίδια. «Κανένας από αυτούς που έφυγε από τον τόπο του λόγω του πολέμου, και όχι για οικονομικούς λόγους, δεν θα ήθελε να φύγει. Οι περισσότεροι λένε ότι θέλουν να γυρίσουν αν τελειώσει ο πόλεμος. Η Ευρώπη δοκιμάζεται σαν οικοδόμημα, σαν ιδεολόγημα και η Ελλάδα είναι στο μάτι του κυκλώνα. Πρέπει να δείξει το ανθρώπινό της πρόσωπο η Ευρώπη».
Σε ό,τι αφορά τον ντόπιο πληθυσμό, η κα Ιωαννίδου τονίζει πως στέκεται στο πλευρό των προσφύγων, αν και δεν μπορούσε να είναι προετοιμασμένος για την κατάσταση που θα αντιμετώπιζε με την εισροή δεκάδων χιλιάδων ανθρώπων. «Είναι απίστευτης καλοσύνης και προσπάθειας άνθρωποι. Φυσικά έχουν επωφεληθεί στην πόλη, αν σκεφτείτε ότι τα ξενοδοχεία είναι πλήρη, τα εστιατόρια είναι γεμάτα συνέχεια, υπάρχει οικονομική βοήθεια στην πόλη. Στις τουριστικές παράλιες περιοχές βέβαια της Μυτιλήνης είναι διαφορετική η κατάσταση, αφού οι πρόσφυγες δεν μένουν εκεί για να αφήσουν χρήματα και οι τουρίστες δύσκολα επισκέπτονται πια αυτές τις περιοχές, ο τουρισμός έχει καταστραφεί».
Χαρακτηριστικό της αντιμετώπισης της κατάστασης από τους ντόπιους είναι αυτό που είπε ένας έφηβος στους εθελοντές γιατρούς: «Τι να κάνουν οι άνθρωποι, τους συμπονώ, αλλά έχουν τον ατέλειωτο…».
Στους καταυλισμούς γίνεται η καταγραφή των προσφύγων, μια διαδικασία που έχει απλοποιηθεί και γίνεται γρήγορα. Ωστόσο ενώ οι Σύροι, που είναι και αυτοί που έχουν χρήματα, φεύγουν για τον Πειραιά μετά την καταγραφή, οι υπόλοιποι άλλων εθνοτήτων, φτωχοί, παραμένουν στους καταυλισμούς γιατί δεν έχουν που να πάνε ούτε τα χρήματα να φύγουν. Κι επειδή ο χειμώνας είναι προ των πυλών, ήδη ετοιμάζεται ένας καταυλισμός για το χειμώνα από το δήμο, σε ένα γήπεδο.
ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
Το Ιατρείο κατέγραψε τα προβλήματα και τις προτάσεις του. Μεταφέρουμε κάποιες από αυτές:
Η κατάσταση και τα προβλήματα
Στην ακτή δραστηριοποιούνται πολλές εθελοντικές οργανώσεις, κυρίως ΜΚΟ, χωρίς ιδιαίτερο συντονισμό μεταξύ τους. Επίσης, στην ακτή υπάρχουν δημοσιογράφοι, φωτογράφοι, άνθρωποι που περιμένουν να συλλέξουν βάρκες, μηχανές, πετρέλαιο. Οι εθελοντές, ως επί τω πλείστον από άλλες χώρες, υποδέχονται τους πρόσφυγες, τους βοηθούν να αλλάξουν ρούχα, έχουν στεγνά ρούχα, πάνες και ντύνουν τα μωρά, περιθάλπουν τους αρρώστους όταν υπάρχει κάποια έκτακτη ανάγκη, μοιράζουν χυμούς, νερά, φρούτα, ενημερώνουν για τις αφετηρίες των λεωφορείων, καθαρίζουν τις ακτές από τα σκουπίδια, συγκεντρώνουν τα σωσίβια σε μία μεριά και μεταφέρουν ως τη στάση με ιδιωτικά αυτοκίνητα τους ανήμπορους. Δρουν πολλές ανεξάρτητες ομάδες, οι οποίες μετακινούνται διαρκώς στην ακτή όλες μαζί προκειμένου να φτάσουν στις βάρκες.
Στην ακτή “καραδοκούν” ιδιώτες που συλλέγουν τις βάρκες, τις οποίες αν δεν τις καταστρέψουν οι πρόσφυγες, μπαίνουν μέσα και τις παίρνουν, διαφορετικά τις διαλύουν και παίρνουν τον πάτο από κοντραπλακέ θαλάσσης, το μουσαμά, τα κουπιά και το πετρέλαιο που περίσσεψε. Τα σωσίβια είναι τόσο πολλά, που μεγάλος αριθμός τους δεν συλλέγεται, αλλά παραμένει σε σωρούς στην ακτή μέχρι την αποκομιδή τους. Πλέον δεν παίρνουν τις μηχανές, τις οποίες συλλέγει ο Δήμος. Η αστυνομία έχει ξεκινήσει να καταγράφει τους αριθμούς των μηχανών, αλλά η παρουσία της είναι ελλιπής και ιδιαίτερα σε δύσβατες περιοχές δεν υπάρχει έλεγχος. Άλλη κρατική παρουσία δεν υπάρχει.
Οι ανάγκες των προσφύγων
Ενημέρωση. Πρόταση: Οδηγίες στα αραβικά, είτε γραπτές, είτε μέσω μεγαφώνου στην άφιξη για τον τρόπο μεταφοράς τους, τη διαχείριση των σωσιβίων και τη συλλογή των σκουπιδιών.
Στέγνωμα, πρώτη υποδοχή, περίθαλψη των ανήμπορων. Πρόταση: Συντονισμός εθελοντικών οργανώσεων, τοποθέτησή τους σε σταθερά σημεία στην ακτή και το δρόμο και έλεγχος από κρατικό φορέα. Δημιουργία σκεπασμένου χώρου στην ακτή για πρώτη υποδοχή και παραμονή αυτών που φτάνουν νύχτα, χορήγηση αδιάβροχων μίας χρήσης ενόψει του χειμώνα. Ανακύκλωση των βρεγμένων ρούχων, υπνόσακων, πλύσιμο και στέγνωμα. Λίγοι “φάροι” στην προκυμαία που να προσανατολίζουν και να συγκεντρώνουν τις βάρκες στα σημεία υποδοχής.
Προβλήματα της ακτής
Σκουπίδια, πλαστικά σε όλη την ακτογραμμή. Πρόταση: ανακύκλωση όλων των υλικών, είτε από την τοπική αυτοδιοίκηση, είτε από ιδιωτική επιχείρηση με ανάθεση από το κράτος με σκοπό τον καθαρισμό των ακτών, την αποφυγή της μη ελεγχόμενης ιδιωτικής συλλογής και την οικονομική εκμετάλλευση των υλικών προς όφελος των ντόπιων. Ύπαρξη κάδων σκουπιδιών στην ακτή με ανάλογη σήμανση στα αραβικά.
Καταστροφή του τουρισμού. Πρόταση: Αντισταθμιστικά μέτρα για τους ντόπιους (συμμετοχή των ντόπιων στην υποδοχή με δικό τους όφελος όταν πρόκειται για κρατικές παροχές, π.χ. μεταφορά, σίτηση κλπ), παρουσία μόνιμου αγροτικού γιατρού όλες τις μέρες στην περιοχή που θα καλύπτει και πρόσφυγες και ντόπιους. Συμμετοχή και κίνητρα των ντόπιων στη διαχείριση της κατάστασης.
Τα προσφυγικά στρατόπεδα
Υπάρχουν δύο μεγάλοι προσφυγικοί καταυλισμοί. Ένας στη Μόρια, όπου διαμένουν κυρίως Αφγανοί, Ιρακινοί και ένας στο ΚΑΡΑ ΤΕΠΕ, όπου διαμένουν κυρίως Σύριοι. Λόγω της γρήγορης καταγραφής και της μη ύπαρξης θεσμικού πλαισίου, στέγασης και σίτησης των προσφύγων που έχουν ήδη καταγραφεί (με εξαίρεση τους ασυνόδευτους ανήλικους), οι οικονομικοί κυρίως μετανάστες μένουν σε σκηνές και όχι σε κοντέινερ (διότι δεν μπορούν ή δεν θέλουν να φύγουν άμεσα), σε άθλιες συνθήκες υγιεινής. Υπάρχουν κάποιες βρύσες πόσιμου νερού και χημικές τουαλέτες.
Επίσης δραστηριοποιούνται πλανόδιοι μικροπωλητές ειδών και φαγητού ακόμα και μέσα στα στρατόπεδα. Στους καταυλισμούς δραστηριοποιούνται ΜΚΟ όπως οι γιατροί του κόσμου και οι γιατροί χωρίς σύνορα, οι οποίοι καλύπτουν επαρκώς την ιατρική κάλυψη και διαχειρίζονται τη διανομή μέρους της ανθρωπιστικής βοήθειας.
Πρόταση: Προτροπή και έλεγχος της συλλογής σκουπιδιών και της διατήρησης της καθαριότητας από τους ίδιους τους πρόσφυγες, δημιουργία δημοτικής επιχείρησης ή ανάθεση σε ντόπια επιχείρηση πώλησης ειδών σε πολύ φτηνές τιμές, συσσίτιο για αυτούς που δεν έχουν, συστηματικοποίηση της διανομής της ανθρωπιστικής βοήθειας.
Πόλη
Στην πόλη ανάλογα με τις αφίξεις και τις αναχωρήσεις των πλοίων υπάρχουν σταθερά από 1.000 έως 3-4.000 πρόσφυγες. Υπάρχουν περιπτώσεις που παροδικά αυτός ο αριθμός πολλαπλασιάζεται. Τα ξενοδοχεία είναι πλήρη, κυρίως από οικογένειες Σύριων ενώ τα πάρκα, οι δρόμοι, οι είσοδοι των μαγαζιών και κυρίως το λιμάνι, κατακλύζονται από πρόσφυγες και σκηνές. Τα μαγαζιά που πωλούν τρόφιμα, κουβέρτες ρούχα, τα εστιατόρια, οι καφετέριες και τα ξενοδοχεία έχουν μεγάλο οικονομικό όφελος. Οι πρόσφυγες κυρίως από τη Συρία έχουν χρήματα.
Τα σκουπίδια είναι πολλά και η αισθητική ρύπανση μεγάλη. Δεν υπάρχουν όμως εκδηλώσεις ρατσιστικές ή εγκληματικότητα.
Πρόταση: Γραφείο συντονισμού, ενημέρωσης των προσφύγων στο λιμάνι.
Ενημέρωση των ντόπιων από το ΚΕΕΛΠΝΟ, ενημερωτικά σποτ στην τηλεόραση για τα μεταδοτικά νοσήματα που φοβούνται ότι μεταφέρουν οι πρόσφυγες και ουσιαστική παρουσία του ΚΕΕΛΠΝΟ στην περιοχή.
Περιορισμός των προσφύγων σε χώρο πιο οργανωμένο ίσως μέσα στο λιμάνι. Έλεγχος της διαρκείας παραμονής και επαναπροώθηση στους καταυλισμούς αυτών που δεν φεύγουν άμεσα.
Πιο ενεργή συμμετοχή της τοπικής αυτοδιοίκησης. Υποχρεωτική καταγραφή και συντονισμός της δράσης όλων των εθελοντικών οργανώσεων ώστε να μην υπάρχει σπατάλη δυνάμεων και πόρων. Άνοιγμα λογαριασμού του Δήμου για ενίσχυση των προσφύγων από ιδιώτες. Διαφημιστικό σποτ στα μέσα. Διαχείριση της ανθρωπιστικής βοήθειας που έρχεται (από ντόπιους και ξένους) από το Δήμο για τη μη αποσπασματική κατανομή και τη συνολική διαχείριση των αναγκών.
Της Χαράς Βηλαρά
http://www.goodnet.gr/rotator/articles/i-apelpisia-odigos-sto-dromo-tis-prosfugias.html