Ευθανασία είναι η διακοπή της ζωής ενός πολύ άρρωστου ατόμου, προκειμένου να τον ανακουφίσει από το μαρτύριο της ασθένειας του.
Ένας ασθενής που υποβάλλεται σε ευθανασία πάσχει συνήθως από μια ανίατη πάθηση. Αλλά υπάρχουν και περιπτώσεις όπου κάποιοι θέλουν οι ίδιοι τη ζωή τους να τελειώσει.
Σε πολλές περιπτώσεις, η ευθανασία πραγματοποιείται κατόπιν αιτήματος του ασθενή, αλλά υπάρχουν φορές που μπορεί αυτός να είναι πολύ άρρωστος και η απόφαση παίρνεται από συγγενείς, γιατρούς, ή, σε ορισμένες περιπτώσεις, τα δικαστήρια.
Ο όρος προέρχεται από την ελληνική λέξη ευθάνατος που σημαίνει εύκολο θάνατο.
Η ευθανασία είναι εναντίον του νόμου στο Ηνωμένο Βασίλειο, όπου είναι παράνομο να βοηθήσει κάποιος κάποιον άλλο να αυτοκτονήσει. Έτσι στο Ηνωμένο Βασίλειο η εθελοντική ευθανασία ή η υποβοηθούμενη αυτοκτονία μπορεί να οδηγήσει σε φυλάκιση έως και 14 ετών.
Το θέμα είναι στο επίκεντρο με πολύ έντονες συζητήσεις εδώ και πολλά χρόνια και περιβάλλεται από θρησκευτικές, ηθικές και πρακτικές θεωρήσεις και ζητήματα
Η ηθική της ευθανασίας
Η ευθανασία εγείρει μια σειρά από ηθικά διλήμματα:
Έχει ποτέ δικαίωμα ένας ασθενής που υπόκεινται σε έντονο πόνο, δυστυχία και ταλαιπωρία να τερματίσει τη ζωή του;
Κάτω από ποιες συνθήκες μπορεί να ευθανασία να είναι δικαιολογημένη, αν όχι καθόλου;
Υπάρχει ηθική διαφορά μεταξύ σκοτώνοντας κάποιον και να αφήνοντας τον να πεθάνει;
Στο επίκεντρο αυτών των σκέψεων και θεωρήσεων είναι οι διάφορες ιδέες που έχουν οι άνθρωποι σχετικά με την έννοια και την αξία της ανθρώπινης ύπαρξης.
Έχουν το δικαίωμα οι άνθρωποι να αποφασίζουν πάνω σε θέματα ζωής και θανάτου;
Υπάρχουν επίσης μια σειρά από επιχειρήματα και προβλήματα που βασίζονται σε πρακτικά ζητήματα:
Ορισμένοι πιστεύουν ότι δεν πρέπει να επιτραπεί η ευθανασία, ακόμα και αν είναι ηθικά σωστή, διότι θα μπορούσε να γίνει κατάχρηση της και να χρησιμοποιηθεί ως πρόσχημα για φόνο.
Θανάτωση ή αφήνοντας να έρθει ο θάνατος;
Η ευθανασία μπορεί να πραγματοποιηθεί είτε με τη λήψη ενεργών μέτρων, όπως τη χορήγηση μιας θανατηφόρου ένεσης, ή με το να μην γίνει ό,τι είναι απαραίτητο για να κρατηθεί στην ζωή ένας ασθενής (όπως παραβλέποντας την διατήρηση λειτουργικότητας ένος σωλήνα σίτισης).
«Ιδιαίτερη» ιατρική περίθαλψη
Δεν είναι η ευθανασία, αν ένας ασθενής πεθαίνει ως αποτέλεσμα άρνησης ιδιαίτερης ή επαχθούς ιατρικής θεραπείας.
Ευθανασία και ανακούφιση από τον πόνο
Δεν είναι ευθανασία η χορήγηση ενός φάρμακο, προκειμένου να μειωθεί ο πόνος, ακόμη και αν το φάρμακο προκαλέσει στον ασθενή έναν πιο γρήγορο θάνατο. Αυτό συμβαίνει επειδή η πρόθεση του γιατρού είναι να ανακουφίσει τον πόνο, όχι να σκοτώσει τον ασθενή. Αυτό το επιχείρημα είναι μερικές φορές γνωστό ως το Δόγμα του «Διπλού Αποτελέσματος» (Double Effect).
Δολοφονία Ελέους
Πολύ συχνά η ευθανασία αποκαλείται και «δολοφονία ελέους», σε αναφορά για κάποιον ο οποίος είναι ασθενής σε τελικό στάδιο με παρατεταμένη ταλαιπωρία και αφόρητο πόνο.
Οι περισσότεροι άνθρωποι νομίζουν είναι ο κύριος λόγος που οι άνθρωποι αναζητούν την ευθανασία είναι ο αφόρητος πόνος, αλλά κάποιες έρευνες στις ΗΠΑ και την Ολλανδία έδειξαν ότι λιγότερο από το ένα τρίτο των αιτήσεων για ευθανασία ήταν λόγω του έντονου πόνου.
Ανίατοι ασθενείς σε τελικό στάδιο μπορεί να υποστούν τρομερή μείωση στην ποιότητα ζωής τους από οργανικούς λόγους, όπως η ακράτεια, η ναυτία και ο έμετος, η δύσπνοια, η παράλυση και η δυσκολία στην κατάποση.
Ψυχολογικοί παράγοντες που κάνουν τους ανθρώπους να σκέφτονται την ευθανασία περιλαμβάνουν την κατάθλιψη, τον φόβο της απώλειας ελέγχου ή της αξιοπρέπειας, το αίσθημα ότι είναι βάρος στους άλλους, ή η αντιπάθεια του να είναι εξαρτώμενοι από άλλους. Στην Ελλάδα προς το παρόν, η ευθανασία είναι παράνομη.
Το Βέλγιο έγινε η πρώτη χώρα στον κόσμο που νομιμοποίησε την ευθανασία χωρίς ηλικιακά όρια. Παιδιά που βρίσκονται στο τελευταίο στάδιο μιας ασθένειας και υποφέρουν, έχουν το δικαίωμα να ζητήσουν ευθανασία. Πολλοί είναι αυτοί όμως που επισημαίνουν έντονα ότι, δεν είναι δυνατόν ένα παιδί να πάρει τέτοια κρίσιμη απόφαση.
Σε άλλες οκτώ χώρες στον κόσμο, η ευθανασία είναι νόμιμη για παιδιά ηλικίας από 12 ετών και πάνω και μόνο αν δώσουν τη συγκατάθεσή τους οι γονείς. Οι γονείς/κηδεμόνες, οι γιατροί και οι ψυχολόγοι απαιτείται να έχουν συμφωνήσει, προτού ληφθεί η σχετική απόφαση.
Στην Ελλάδα, όπως και στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες δεν υπάρχει εξειδικευμένη νομοθεσία, συνεπώς το αξιόποινο της ευθανασίας κρίνεται με βάση τους γενικούς κανόνες για την ανθρωποκτονία με δόλο και τη συμμετοχή σε αυτοκτονία.
Ο νόμος είναι εξαιρετικά σαφής στο άρθρο 300 του Ποινικού Κώδικα όπου προβλέπεται φυλάκιση.
Όποιος αποφάσισε και εκτέλεσε ανθρωποκτονία ύστερα από σπουδαία και επίμονη απαίτηση του θύματος και από οίκτο γι` αυτόν που έπασχε από ανίατη ασθένεια, τιμωρείται με Φυλάκιση.
Για Συμμετοχή σε αυτοκτονία – Άρθρο 301 του Ποινικού Κώδικα
Όποιος με πρόθεση κατέπεισε άλλον να αυτοκτονήσει, αν τελέστηκε η αυτοκτονία ή έγινε απόπειρά της, καθώς και όποιος έδωσε βοήθεια κατ` αυτήν, τιμωρείται με Φυλάκιση.
Το θέμα της ευθανασίας αποτελεί ένα εξαιρετικά πολύπλοκο ζήτημα με νομικές, ιατρικές, κοινωνικές και θρησκευτικές προεκτάσεις. Πρέπει να εξετασθούν ζητήματα όπως αυτά της Ιατρικής Δεοντολογίας σε περίπτωση ευθανασίας, πρέπει να εξετασθούν οι συνέπειες που η ευθανασία έχει στο κοινωνικό σύνολο και ιδίως στην οικογένεια αυτού που τερματίζει τη ζωή του με ευθανασία. Επίσης, πρέπει να εξετασθεί το πλέγμα των συνεπειών του νόμου από τη διάπραξη της ευθανασίας.
Και βέβαια υπάρχει και η πολύ σημαντική θρησκευτική – θεολογική διάσταση του θέματος της ευθανασίας. Δηλαδή, μπορεί κανείς να αφαιρεί μία ανθρώπινη ζωή; Αυτό από πολλούς θεωρείται ύβρις. Από την άλλη πλευρά σε εξαιρετικές περιπτώσεις ίσως θα πρέπει να επιτρέπεται, αλλά θα πρέπει σε αυτή την περίπτωση να καθιερωθεί εκείνο το εξειδικευμένο νομικό οπλοστάσιο που θα προστατεύει ασθενείς και άλλους ανθρώπους (όπως ιατρούς, ιατρικό προσωπικό και συγγενείς ασθενούς) από αυθαίρετες και ανεξέλεγκτες πράξεις ευθανασίας.
Αθανάσιος Μπούκαλης
Νευροχειρουργός
1 Σχόλιο
Η ΦΥΣΗ ΕΧΕΙ ΜΕΝΟΣ ΚΑΙ ΜΙΣΟΣ ΠΡΟΣ ΤΑ ΟΝΤΑ ΤΗΣ ΚΑΙ ΚΥΡΙΩΣ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ. Η ΚΑΤΑΡΑ ΤΟΥ ΓΗΡΑΤΟΣ ΚΑΙ Η ΣΤΑΔΙΑΚΗ ΠΑΡΑΚΜΗ ΣΥΝΟΔΕΥΟΜΕΝΗ ΜΕ ΟΛΑ ΤΑ ΒΑΣΑΝΑ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΠΟΝΟΥΣ, ΑΠΟΔΕΙΚΝΥΟΥΝ ΟΤΙ Η ΖΩΗ ΜΑΛΛΟΝ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΚΑΤΙ ΤΟΣΟ ΚΑΛΟ ΚΑΙ ΘΕΤΙΚΟ, ΟΠΩΣ ΛΑΝΘΑΣΜΕΝΑ ΠΑΣΑΡΕΤΑΙ. ΠΟΥ ΕΙΝΑΙ ΣΟΦΙΑ ΤΗΣ ΦΥΣΗΣ, ΒΛΕΠΟΝΤΑΣ ΑΥΤΗ ΤΗ ΦΡΙΚΗ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ;