Διαβητικό Πόδι – Ακρωτηριασμοί Εβδομάδα Διαβητικού Ποδιού 8-14 Νοέμβρη
Στοιχεία για ακρωτηριασμούς στην περίοδο της πανδημίας
Ο Σακχαρώδης Διαβήτης (και οι δύο τύποι 1 και 2) θεωρείται αυτή την χρονική περίοδο ως μια από τις «ύπουλες» παθήσεις του ανθρώπινου οργανισμού. Η νόσος, έχει πλέον διαστάσεις επιδημίας σε παγκόσμιο επίπεδο. Υπολογίζεται ότι 472 εκατομμύρια άτομα πάσχουν από Σακχαρώδη Διαβήτη αυτή τη χρονική περίοδο και το έτος 2045 ο αριθμός αυτός θα φτάσει τα 700 εκατομμύρια.
Η νόσος υπάρχει στις περισσότερες περιπτώσεις χωρίς να εκδηλώνει συμπτώματα και χαρακτηρίζεται αρχικά από ήπια αύξηση της γλυκόζης στο αίμα. Όμως και στο στάδιο αυτό σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης επιπλοκών όπως π.χ. καρδιαγγειακών συμβαμάτων (έμφραγμα του μυοκαρδίου), νεφρικής βλάβης (έως και τελικό στάδιο), διαβητικής νευροπάθειας, βλαβών του οφθαλμού στον αμφιβληστροειδή (έως και ολική τύφλωση), καθώς και άλλων σοβαρών επιπλοκών.
Το διαβητικό πόδι και οι ακρωτηριασμοί
Χαρακτηρίζεται από την παρουσία έλκους ή γάγγραινας στα πόδια των διαβητικών ασθενών, που είναι οι κύριοι παράγοντες που οδηγούν στον ακρωτηριασμό των κάτω άκρων
Είναι από τις πιο σοβαρές επιπλοκές του Διαβήτη.
Οι αριθμοί σχετικά με την επιπλοκή αυτή είναι αμείλικτοι, προέρχονται από διεθνείς επιστημονικούς φορείς
Υπολογίζεται λοιπόν ότι:
1. περίπου 40-60 εκατομμύρια άτομα με Διαβήτη σε όλο τον κόσμο εμφανίζουν την πάθηση του Διαβητικού Ποδιού. Στον ελληνικό χώρο 50.000 περίπου άτομα με Διαβήτη εμφανίζουν έλκος στα πόδια.
2. το 25 % των ατόμων με Διαβήτη θα εμφανίσει διαβητικό έλκος στα κάτω άκρα έστω μία φορά κατά τη διάρκεια της ζωής τους.
3. 1.000.000 διαβητικοί σε ολόκληρο τον κόσμο αναγκάζονται να υποβληθούν σε ακρωτηριασμό ενός άκρου τους σε ετήσια βάση.
Και
4. Ακρωτηριασμός των κάτω άκρων κάποιου συνανθρώπου μας με Διαβήτη συμβαίνει κάθε 30 δευτερόλεπτα σε παγκόσμιο επίπεδο!
Επιπλέον είναι και ένας παράγοντας κινδύνου για πρώιμο θάνατο. Τα ποσοστά θνησιμότητας εξαιτίας της ασθένειας του διαβητικού ποδιού είναι χειρότερα από ό,τι πολλοί καρκίνοι π.χ. του παχέος εντέρου.
Έχοντας υπόψιν τα στοιχεία αυτά η Διεθνής οργάνωση (D-Foot International) για το Διαβητικό Πόδι όρισε την εβδομάδα 8-14 Νοέμβρη κάθε χρόνου ως εβδομάδα Διαβητικού Ποδιού.
Τα διαβητικά έλκη των κάτω άκρων θεωρούνται ως το προστάδιο του ακρωτηριασμού, διότι έχει βρεθεί σε μελέτες ότι σε 80% των ακρωτηριασμών προηγείται η εμφάνιση ενός έλκους .
Και οι δύο καταστάσεις (έλκη και οι ακρωτηριασμοί) έχουν σαν αποτέλεσμα την μείωση της ποιότητας ζωής του ατόμου
Η νευροπάθεια που θεωρείται ο πιο σημαντικός παράγοντας στην δημιουργία του έλκους παρουσιάζεται στο 30% των ατόμων με Διαβήτη, δηλ. 250 – 300.000 άτομα στην Ελλάδα εμφανίζουν την επιπλοκή αυτή.
Με την εμφάνιση της χάνεται προοδευτικά η προστατευτική αίσθηση του πόνου, με αποτέλεσμα το σκέλος του διαβητικού ασθενούς να μην πονάει όταν κάποιο αιχμηρό αντικείμενο ή θερμό ερέθισμα του προκαλέσουν μια πληγή με επακόλουθη βλάβη στους ιστούς (μύες και οστά). Η πληγή, όμως αυτή που δεν έγινε αντιληπτή ταυτόχρονα συνεπάγεται και είσοδο μικροβίων στον οργανισμό. Δημιουργείται φλεγμονή στο πόδι, η οποία επεκτείνεται πολύ γρήγορα και μπορεί να καταλήξει σε ακρωτηριασμό. Χρειάζεται άμεση και ριζική αντιμετώπιση της κατάστασης αυτής .
Άτομα με περιφερική αγγειακή νόσο είναι επίσης σε κίνδυνο εμφάνισης έλκους η γάγγραινας στα κάτω άκρα. Πρόσφατα στοιχεία δείχνουν ότι περίπου 200εκ. άτομα με Διαβήτη παγκόσμια εμφανίζουν την επιπλοκή αυτή. Στην Ελλάδα 15-20% (150.000-200.000) των ατόμων με Διαβήτη εμφανίζουν περιφερική αρτηριοπάθεια. Χαρακτηριστικό σύμπτωμα της επιπλοκής αυτής είναι ο πόνος κατά την βάδιση στην κνήμη, που υποχωρεί με την ανάπαυση (διαλείπουσα χωλότητα) που εμφανίζεται μόνο στο 50% των ασθενών.
Εάν «αλλάξει» το χρώμα του ποδιού προς το σκούρο, υπάρχει συνήθως η παραπάνω επιπλοκή δηλαδή απόφραξη των αρτηριών που φέρνουν το αίμα στα κάτω άκρα. Το άκρο που δεν αιματώνεται, νεκρώνεται, ολόκληρο ή κάποια δάκτυλα. Ενίοτε η άμεση παρέμβαση που θα ανοίξει την απόφραξη και θα αποκαταστήσει την κυκλοφορία του αίματος σώζει το πόδι.
Επιπλέον, εκτός από το μεγάλο κοινωνικό κόστος, στα προβλήματα του ποδιού προστίθεται και το τεράστιο οικονομικό κόστος, το οποίο, σύμφωνα με τις προβλέψεις ειδικών επιστημόνων στην Ευρώπη, αναμένεται σύντομα να γίνει δυσβάστακτο για όλα τα Συστήματα Υγείας, αν δε ληφθούν μέτρα πρόληψης και περιορισμού των ακρωτηριασμών παγκοσμίως.
Όπως καταδεικνύουν σχετικά στατιστικά στοιχεία από τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής (Η.Π.Α.), το κόστος της κλινικής θεραπείας επούλωσης των ελκών των κάτω άκρων ανέρχεται σε περίπου 7.000 – 10.000 δολάρια ανά ασθενή, ενώ το αντίστοιχο κόστος του ακρωτηριασμού (νοσηλεία, χειρουργείο κτλ) εκτοξεύεται στις 30.000 – 60.000 δολάρια ετησίως.
Με αυτά τα δεδομένα, οι προσπάθειες όλων των εμπλεκομένων επιστημόνων και φορέων είναι ανάγκη να στραφούν προς λήψη μέτρων αποφυγής των επιπλοκών του διαβητικού ποδιού και μείωσης των ακρωτηριασμών, καθώς και του τεράστιου οικονομικού και κοινωνικού τους κόστους.
Α) Πρόληψη έλκους στα κάτω άκρα: κόστος ελάχιστο, αρκεί να εντοπισθούν σε εθνικό επίπεδο τα άτομα που μπορούν να αναπτύξουν έλκος, τα οποία είναι άτομα με διαβητική νευροπάθεια, που δεν αντιλαμβάνονται τον πόνο, το θερμό κτλ. Πρώτη μέριμνα: Οδηγίες για την αποφυγή μικροτραυματισμών.
Β) Πρόληψη γάγγραινας: Ο εντοπισμός των ατόμων υψηλού κινδύνου εμφάνισης γάγγραινας και η τήρηση των ιατρικών οδηγιών, με πιο σημαντική την διακοπή του καπνίσματος, μπορούν να σώσουν πολλά πόδια.
Γ) Σε εθνικό επίπεδο: Οργάνωση της φροντίδας για τα πόδια – Έλεγχος όλων των διαβητικών, ομάδες Διαβητικού ποδιού στα νοσοκομεία, θεσμοθέτηση Ιατρείων Διαβητικού Ποδιού. Έχει αποδειχθεί ότι η οργάνωση ανάλογων ομάδων μείωσε σημαντικά τους ακρωτηριασμούς σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες.
COVID-19 ΚΑΙ ΑΚΡΩΤΗΡΙΑΣΜΟΙ
Στην περίοδο αυτή της πανδημίας –COVID-19, έχει αυξηθεί σημαντικά ο αριθμός των ακρωτηριασμών . Στοιχεία από Ευρωπαϊκές χώρες αναφέρουν έως και τριπλασιασμό των ακρωτηριασμών των κάτω άκρων (Ιταλία).
Προσοχή δεν διακόπτεται η φροντίδα του διαβητικού Ποδιού στην περίοδο αυτή είτε σε ατομικό είτε σε συλλογικό επίπεδο.
ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΛΗΨΗ ΣΕ ΑΤΟΜΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ
· Αποφεύγουμε να περπατάμε ξυπόλυτοι.
· Ελέγχουμε κάθε βράδυ τα πόδια μας για μικροαμυχές, πληγές ή αλλαγή του χρώματος των δακτύλων.
· Ελέγχουμε τα παπούτσια μας αν υπάρχει κάποια ραφή ή κάποιο καρφάκι που μπορεί να προκαλέσει τραύμα.
· Αποφεύγουμε να πλησιάζουμε τα πόδια σε θερμαντικά σώματα (υπάρχει κίνδυνος εγκαυμάτων). Αν τα πέλματα είναι ξηρά χρησιμοποιούμε ειδικούς αφρούς, όχι βαζελίνη.
· Κόβουμε τα νύχια σε ευθεία γραμμή ώστε να μην υπάρχουν αιχμές που τραυματίζουν τα πόδια μας.
· Δεν αφαιρούμε τους κάλους μόνοι μας. Απευθυνόμαστε πάντα σε εξειδικευμένο προσωπικό.
Επικοινωνία άμεση με τον γιατρό σε κάθε ύποπτη βλάβη, ιδιαίτερα την περίοδο αυτή της πανδημίας!
Πληροφορίες
Μανές Χρήστος
Παθολόγος με εξειδίκευση στο Σακχαρώδη Διαβήτη, Εκπρόσωπος της Ελλάδας στην Παγκόσμια Ομάδα Εργασίας για το Διαβητικό Πόδι, Πρόεδρος Εταιρείας Μελέτης Παθήσεων Διαβητικού Ποδιού (Ε.ΜΕ.ΔΙ.Π.), τ. Διευθυντής Παθολογικού Τμήματος και Διαβητολογικού Κέντρου, Γενικό Περιφερειακό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης «ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ», Θεσσαλονίκη
Τεντολούρης Νικόλαος
Καθηγητής Παθολογίας, Α’ Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ & Διαβητολογικό Κέντρο, Γ.Ν.Α. «Λαϊκό», Αθήνα