Πρόληψη, η καλύτερη αντιμετώπιση!
Το έμφραγμα είναι νέκρωση ενός τμήματος της καρδιάς λόγω αιφνίδιας έμφραξης της αρτηρίας που το τροφοδοτούσε με αίμα. Η πλήρης έμφραξη της αρτηρίας μπορεί να προκαλέσει εντονότατη ηλεκτρική αστάθεια που οδηγεί σε παύση της λειτουργίας της καρδιάς. Ως εκ τούτου το έμφραγμα είναι η συχνότερη αιτία απώλειας ανθρώπων, πολλοί από τους οποίους δεν γνώριζαν καν ότι πάσχουν.
Τα εμφράγματα συμβαίνουν σε σημεία των αρτηριών της καρδιάς, όπου έχουν συσσωρευτεί χοληστερίνη και άλλα υλικά από το αίμα και το τοίχωμα της αρτηρίας, δημιουργώντας μια αθηρωματική πλάκα. Τέτοιες αθηρωματικές πλάκες σχηματίζονται στην διάρκεια πολλών ετών, χωρίς να δίνουν συμπτώματα. Η πρώτη εκδήλωση τους είναι συνήθως ενόχληση στο στήθος που μοιάζει με «πλάκωμα», «σφίξιμο», «κάψιμο» ή «βάρος» (στηθάγχη), όταν ο πάσχων υποβάλλεται σε σωματική κόπωση. Όταν το ίδιο ενόχλημα εμφανίζεται σε ηρεμία πρέπει να αναζητήσουμε αμέσως ιατρική φροντίδα, επειδή ενδέχεται να επίκειται πλήρης έμφραξη μιας αρτηρίας της καρδιάς (προεμφραγματική, ασταθής στηθάγχη).
Η πιθανότητα να νοσήσουμε με έμφραγμα μειώνεται όταν βαδίζουμε καθημερινά, διατρεφόμαστε υγιεινά, ελέγχουμε την πίεση, το σάκχαρο μας και τα επίπεδα της «κακής» (LDL) χοληστερίνης μας και αποφεύγουμε κλειστούς χώρους όπου καπνίζουν. Ο τρόπος ζωής που προστατεύει από εμφράγματα μας προστατεύει επίσης από εγκεφαλικά επεισόδια και οδηγεί γενικότερα σε μακροζωία και καλή ποιότητα ζωής, αλλά δυστυχώς δεν αποκλείει εντελώς την πιθανότητα να νοσήσουμε. Το έμφραγμα μειώνεται ως πιθανότητα, αλλά δεν αποκλείεται ως ενδεχόμενο, ενώ δεν υπάρχει τρόπος να προβλέψουμε πότε μπορεί να προκύψει. Τελικώς προσομοιάζει τον σεισμό: ένα ξαφνικό και απρόβλεπτο γεγονός με δυνητικά καταστροφικές συνέπειες!
Μπορούμε όμως, ευτυχώς, να αποτρέψουμε το έμφραγμα, αν δώσουμε σημασία σε ενοχλήματα που συχνά προηγούνται της πλήρους έμφραξης της αρτηρίας. Κατά κανόνα, αρκετές ώρες πριν από το έμφραγμα – συνήθως μία, δύο ή και περισσότερες ημέρες – προηγείται αιφνίδια ενόχληση στο στήθος (στηθάγχη): «σφίξιμο», «κάψιμο» ή «βάρος» πίσω από το στέρνο και προς τα αριστερά του στήθους που μπορεί να αντανακλά στην πλάτη ή στον αριστερό ώμο και αγκώνα. Ο πάσχων το ξεχωρίζει από άλλες ενοχλήσεις που μπορεί κατά καιρούς να είχε στο στήθος, όπως «βελονιές» ή «σουβλιές», γιατί είναι διαφορετικό από ο,τιδήποτε έχει νοιώσει μέχρι τότε.
Η έγκαιρη παρέμβαση αποτρέπει το έμφραγμα
Αιφνίδιο «σφίξιμο», «κάψιμο» ή «βάρος» πίσω από το στέρνο και προς τα αριστερά του στήθους, που επιδεινώνεται ακόμα και σε ελάχιστη προσπάθεια, ιδιαίτερα αν μας ξυπνήσει τις πρώτες πρωινές ώρες, πρέπει να μας οδηγήσει σε εφημερεύουσα Καρδιολογική Κλινική. Καλό είναι να πάρουμε, μασώντας την, μία κλασσική ασπιρίνη των 500 χιλιοστογραμαρίων (αυτές που παίρνουμε για τον πονοκέφαλο), αν βέβαια δεν μας έχει απαγορευθεί η λήψη ασπιρίνης, λόγω κάποιας αιμορραγίας ή αλλεργίας στο φάρμακο.
Στην εφημερεύουσα Καρδιολογική Κλινική θα διευκρινιστεί εάν το ενόχλημα προέρχεται από επαπειλούμενη έμφραξη κάποιας αρτηρίας της καρδιάς και όταν η αντίστοιχη πιθανότητα είναι σημαντική θα γίνει στεφανιογραφία, εξέταση με την οποία απεικονίζονται οι αρτηρίες της καρδιάς. Στα πλαίσια της στεφανιογραφίας άλλωστε αντιμετωπίζεται θεραπευτικά ενδεχόμενη στένωση με αγγειοπλαστική, δηλαδή διάνοιξη με μπαλόνι και τοποθέτηση stent, οπότε η ροή του αίματος απελευθερώνεται και αποτρέπεται το έμφραγμα.
Αντιμετώπιση του εμφράγματος κατά την εξέλιξη του
Δεν καταφέρνουμε όμως πάντα να αποκαταστήσουμε την αρτηρία με την επαπειλούμενη έμφραξη πριν αυτή οδηγήσει σε έμφραγμα είτε επειδή δεν αξιολογήθηκαν τα αρχικά ενοχλήματα είτε επειδή αυτά δεν υπήρξαν. Σε αυτές τις περιπτώσεις η καλύτερη εξέλιξη για τον πάσχοντα είναι η διάγνωση και η θεραπεία του εν εξελίξει εμφράγματος να γίνει στο συντομότερο δυνατό χρόνο. Η νέκρωση του τμήματος της καρδιάς που βασίζεται για την αιμάτωση του στην κλειστή αρτηρία αρχίζει τριάντα περίπου λεπτά μετά την πλήρη έμφραξη της και ολοκληρώνεται αρκετές ώρες αργότερα.
Η άμεση διενέργεια στεφανιογραφίας με ταυτόχρονη αγγειοπλαστική στην φραγμένη αρτηρία αποκαθιστά την αιματική ροή και διασώζει την καρδιά από τη νέκρωση. Αν μάλιστα η αγγειοπλαστική γίνει μέσα στα πρώτα ενενήντα λεπτά από την έναρξη των ενοχλημάτων, μπορούμε να θεωρήσουμε ότι δεν περάσαμε έμφραγμα.
Εναλλακτικός τρόπος αποκατάστασης της ροής στην φραγμένη αρτηρία για την πλειοψηφία των νοσοκομείων που δεν διαθέτουν τμήμα όπου γίνεται αγγειοπλαστική είναι η χορήγηση φαρμάκων που διαλύουν τον θρόμβο (θρομβόλυση). Παρ’ όλο που η θρομβόλυση υπολείπεται της διάνοιξης της αρτηρίας με μπαλόνι, μπορεί να έχει συγκρίσιμα αποτελέσματα όταν χορηγείται πολύ ενωρίς, ιδιαίτερα κατά την πρώτη ώρα από την έναρξη του εμφράγματος.
Σε κάθε περίπτωση, είναι κρίσιμο να μπορούμε να αναγνωρίσουμε τη σημασία ενός αιφνιδίου ενοχλήματος στο στήθος, γιατί η άμεση αναζήτηση και παροχή ιατρικής βοήθειας μπορεί να αποτρέψει την εξέλιξη προς τη νέκρωση της καρδιάς.
Βασίλειος Ν. Σπανός
Επεμβατικός Καρδιολόγος, Αν Διευθυντής Γ Καρδιολογικής Κλινικής Ευρωκλινικής Αθηνών,
Διαχειριστής του ιστότοπου www.mathetinkardiasou.gr