Εισαγγελικό έγγραφο που περιγράφει τις υποχρεώσεις των γιατρών στην περίπτωση του 21χρονου Νίκου Ρωμανού, ο οποίος συνεχίζει για 27η ημέρα την απεργία πείνας, εστάλη σύμφωνα με το δικηγόρο του, Φραγκίσκο Ραγκούση, στο νοσοκομείο “Γεννηματάς” όπου και νοσηλεύεται.
Σύμφωνα με το εισαγγελικό έγγραφο, τόσο ο ιατρικός κώδικας δεοντολογίας, όσο και ο νόμος αναφέρουν με σαφήνεια πως οι γιατροί είναι υποχρεωμένοι να προχωρήσουν σε ιατρικές πράξεις για να διασφαλίσουν τη ζωή ενός ασθενή ακόμη στην περίπτωση απεργίας πείνας.
Όταν ο απεργός πείνας φτάνει σε οριακό σημείο για την ίδια του τη ζωή, τότε ουσιαστικά ισοδυναμεί με απόπειρα αυτοκτονίας, όπως ορίζει το άρθρο 12 του κώδικα ιατρικής δεοντολογίας, το οποίο αναφέρει ότι πρόκειται για τη μοναδική εξαίρεση, όπου δεν απαιτείται η συναίνεση του προς τους γιατρούς για να προχωρήσουν σε ιατρικές πράξεις.
Επίσης, σύμφωνα με το νόμο 3418/2005 αλλά και το άρθρο 306 του Ποινικού Κώδικα, οι γιατροί οφείλουν να σώσουν τη ζωή ενός ασθενή, διαφορετικά θα διωχθούν για έκθεση σε κίνδυνο ασθενούς. Επιπλέον, το άρθρο 31 του σωφρονιστικού κώδικα προβλέπει ακριβώς την ίδια αντιμετώπιση και στις περιπτώσεις απεργίας πείνας κρατουμένων.
Συναίνεση του ενημερωμένου ασθενή
1. Ο ιατρός δεν επιτρέπεται να προβεί στην εκτέλεση
οποιασδήποτε ιατρικής πράξης χωρίς την προηγούμενη
συναίνεση του ασθενή.
2. Προϋποθέσεις της έγκυρης συναίνεσης του ασθενή
είναι οι ακόλουθες:
α) Να παρέχεται μετά από πλήρη, σαφή και κατανοητή
ενημέρωση, σύμφωνα με το προηγούμενο άρθρο.
β) Ο ασθενής να έχει ικανότητα για συναίνεση.
αα) Αν ο ασθενής είναι ανήλικος, η συναίνεση δίδε−
ται από αυτούς που ασκούν τη γονική μέριμνα ή έχουν
την επιμέλειά του. Λαμβάνεται, όμως, υπόψη και η γνώμη
του, εφόσον ο ανήλικος, κατά την κρίση του ιατρού, έχει
την ηλικιακή, πνευματική και συναισθηματική ωριμότητα
να κατανοήσει την κατάσταση της υγείας του, το πε−
ριεχόμενο της ιατρικής πράξης και τις συνέπειες ή τα
αποτελέσματα ή τους κινδύνους της πράξης αυτής. Στην
περίπτωση της παραγράφου 3 του άρθρου 11 απαιτείται
πάντοτε η συναίνεση των προσώπων που ασκούν τη γο−
νική μέριμνα του ανηλίκου.
ββ) Αν ο ασθενής δεν διαθέτει ικανότητα συναίνεσης, η
συναίνεση για την εκτέλεση ιατρικής πράξης δίδεται από
τον δικαστικό συμπαραστάτη, εφόσον αυτός έχει ορισθεί.
Αν δεν υπάρχει δικαστικός συμπαραστάτης, η συναίνεση
δίδεται από τους οικείους του ασθενή. Σε κάθε περί−
πτωση, ο ιατρός πρέπει να προσπαθήσει να εξασφαλίσει
την εκούσια συμμετοχή, σύμπραξη και συνεργασία του
ασθενή, και ιδίως εκείνου του ασθενή που κατανοεί την
κατάσταση της υγείας του, το περιεχόμενο της ιατρικής
πράξης, τους κινδύνους, τις συνέπειες και τα αποτελέ−
σματα της πράξης αυτής.
γ) Η συναίνεση να μην είναι αποτέλεσμα πλάνης, απά−
της ή απειλής και να μην έρχεται σε σύγκρουση με τα
χρηστά ήθη.
δ) Η συναίνεση να καλύπτει πλήρως την ιατρική πράξη
και κατά το συγκεκριμένο περιεχόμενό της και κατά το
χρόνο της εκτέλεσής της.
3. Κατ’ εξαίρεση δεν απαιτείται συναίνεση:
α) στις επείγουσες περιπτώσεις, κατά τις οποίες δεν
μπορεί να ληφθεί κατάλληλη συναίνεση και συντρέχει
άμεση, απόλυτη και κατεπείγουσα ανάγκη παροχής ια−
τρικής φροντίδας,
β) στην περίπτωση απόπειρας αυτοκτονίας ή
γ) αν οι γονείς ανήλικου ασθενή ή οι συγγενείς ασθενή
που δεν μπορεί για οποιονδήποτε λόγο να συναινέσει ή
άλλοι τρίτοι, που έχουν την εξουσία συναίνεσης για τον
ασθενή, αρνούνται να δώσουν την αναγκαία συναίνεση
και υπάρχει ανάγκη άμεσης παρέμβασης, προκειμένου
να αποτραπεί ο κίνδυνος για τη ζωή ή την υγεία του
ασθενή.
- Ο ασθενής έχει το δικαίωμα προσεγγίσεως στις υπηρεσίες του νοσοκομείου, τις πλέον κατάλληλες για τη φύση της ασθένειας του.
- Ο ασθενής έχει το δικαίωμα της παροχής φροντίδας σ΄ αυτόν με τον οφειλόμενο σεβασμό στην ανθρώπινη αξιοπρέπεια του. Αυτή η φροντίδα περιλαμβάνει όχι μόνο την εν γένει άσκηση της ιατρικής και της νοσηλευτικής, αλλά και τις παραϊατρικές υπηρεσίες, την κατάλληλη διαμονή, την κατάλληλη μεταχείριση και την αποτελεσματική διοικητική και τεχνική εξυπηρέτηση.
- Ο ασθενής έχει το δικαίωμα να συγκατατεθεί ή να αρνηθεί κάθε διαγνωστική ή θεραπευτική πράξη που πρόκειται να διενεργηθεί σε αυτόν. Σε περίπτωση ασθενούς με μερική ή πλήρη διανοητική ανικανότητα, η άσκηση αυτού του δικαιώματος γίνεται από το πρόσωπο που κατά νόμο ενεργεί για λογαριασμό του.
- Ο ασθενής δικαιούται να ζητήσει να πληροφορηθεί ό,τι αφορά στην κατάστασή του.
- Το συμφέρον του ασθενούς είναι καθοριστικό και εξαρτάται από την πληρότητα και την ακρίβεια των πληροφοριών που του δίνονται. Η πληροφόρηση του ασθενούς πρέπει να του επιτρέψει να σχηματίσει πλήρη εικόνα των ιατρικών, κοινωνικών και οικονομικών παραμέτρων της καταστάσεως του και να λαμβάνει αποφάσεις ο ίδιος ή να μετέχει στη λήψη αποφάσεων, που είναι δυνατόν να προδικάσουν τη μετέπειτα ζωή του.
- Ο ασθενής ή ο εκπρόσωπός του σε περίπτωση εφαρμογής της παρ. 3, έχει το Δικαίωμα να πληροφορηθεί, πλήρως και εκ των προτέρων, για τους κινδύνους που ενδέχεται να παρουσιασθούν ή να προκύψουν εξ αφορμής εφαρμογής σε αυτόν ασυνήθων ή πειραματικών διαγνωστικών και θεραπευτικών πράξεων. Η εφαρμογή των πράξεων αυτών στον ασθενή λαμβάνει χώρα μόνο ύστερα από συγκεκριμένη συγκατάθεση του ίδιου. Η συγκατάθεση αυτή μπορεί να ανακληθεί από τον ασθενή ανά πάσα στιγμή.
- Ο ασθενής πρέπει να αισθάνεται τελείως ελεύθερος στην απόφαση του, να δεχθεί ή να απορρίψει, κάθε συνεργασία του με σκοπό την έρευνα ή την εκπαίδευσή. Η συγκατάθεσή του για τυχόν συμμετοχή του, είναι δικαίωμά του και μπορεί να ανακληθεί ανά πάσα στιγμή.
- Ο ασθενής έχει το δικαίωμα στο μέτρο και στις πραγματικές συνθήκες που είναι δυνατόν, προστασίας της ιδιωτικής του ζωής. Ο απόρρητος χαρακτήρας των πληροφοριών και του περιεχομένου των εγγράφων που τον αφορούν, του φακέλου των ιατρικών σημειώσεων και ευρημάτων, πρέπει να είναι εγγυημένος.
- Ο ασθενής έχει το δικαίωμα του σεβασμού και της αναγνωρίσεως σε αυτόν των θρησκευτικών και ιδεολογικών του πεποιθήσεων.
- Ο ασθενής έχει το δικαίωμα να παρουσιάσει ή να καταθέσει αρμοδίως διαμαρτυρίες και ενστάσεις και να λάβει πλήρη γνώση των επ’ αυτών ενεργειών και αποτελεσμάτων.
Βορίδης: Ευαίσθητο δεδομένο το ζήτημα υγείας του Ρωμανού
-
«Να μην διαχειρίζονται με πολιτικούς όρους ζητήματα που αφορούν στην υγεία, την σωματική ακεραιότητα και ενδεχομένως την ζωή ανθρώπου» κάλεσε από την Βουλή ο υπουργός Υγείας Μάκης Βορίδης, εξηγώντας πως ο κρατούμενος Ρωμανός κατόπιν εισαγγελικής διαταγής νοσηλεύεται προκειμένου να παρακολουθείται η υγεία του λόγω της απεργίας πείνας που αποφάσισε.
«Το ζήτημα της υγείας του βρίσκεται στα χέρια των θεραπόντων ιατρών του, οι οποίοι λαμβάνουν όλα τα απαραίτητα μέτρα, αυτά που επιβάλλει η συνείδηση και η επιστήμη τους προκειμένου να διαφυλάξουν το έννομο αγαθό της υγείας του» είπε επισημαίνοντας πως με αυτό τον τρόπο πρέπει να προσεγγιστεί το θέμα της υγείας του Ρωμανού «και να σταματήσουν όλα τα υπόλοιπα».
Επειδή στο σημείο αυτό της τοποθέτησης του κ. Βορίδη, φώναξε από το έδρανό της η βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ, Αφροδίτη Σταμπουλή αναφέροντας «δεν έπαθε ιλαρά, κύριε υπουργέ», ο Μάκης Βορίδης απάντησε υπενθυμίζοντας κάτι που (όπως είπε) μας δεσμεύει όλους: ότι το ζήτημα της υγείας του κάθε ενός αποτελεί ευαίσθητο δεδομένο που δεν μπορεί να κοινολογείται παρά μόνο με τη θέλησή του ιδίου.
Πρόσθεσε πως αν θελήσει ο ίδιος θα εκδοθούν ιατρικά ανακοινωθέντα τα οποία θα ενημερώνουν για την υγεία του και απευθυνόμενος προς τον ΣΥΡΙΖΑ ανέφερε πως αντιλαμβάνεται ότι η Αριστερά δεν είναι εξοικειωμένη με όλο αυτό το δικαιοκρατικό σύστημα, «της αρέσουν άλλα πράγματα», αλλά η κυβέρνηση σέβεται αυτές τις αρχές.
Τέλος, ο κ. Βορίδης, ανέφερε πως θέματα όπως το αντικείμενο της απεργίας πείνας ή οι αξιολογήσεις ως προς αυτή μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο πολιτικής συζήτησης και διαφωνίας, σε καμία περίπτωση όμως το θέμα της υγείας του Ρωμανού. «Αν εσείς τον θεωρείτε έναν νέο με ρομαντικά ιδανικά, αλλά κάποιος άλλος εκεί μπορεί να δει έναν κρατούμενο για αξιόποινες πράξεις μπορεί να αποτελέσει πολιτική συζήτηση, όχι η υγεία του», ανέφερε καταλήγοντας.
3 Σχόλια
Pingback: med.gr Πότε ο νόμος προβλέπει την παρέμβαση των γιατρών σε περιπτώσεις απεργίας πείνας - med.gr
Δεν είναι τόσο απλά τα πράγματα από άποψη ιατρικής δεοντολογίας. Αν θεωρήσουμε ότι η απεργία πείνας είναι πράξη αυτοκτονίας… τότε κάθε άρνηση θεραπείας είναι εξίσου δυνητικά απόπειρα αυτοκτονίας οπότε δεν θα έπρεπε ποτέ να ζητάει ένας ιατρός την συναίνεση του ασθενούς για οποιαδήποτε θεραπεία…
Τονίζοντας οτι διαφωνώ με την προσέγγιση της ΟΕΝΓΕ, που δεν εξετάζει καν το νόμο, έχω να παρατηρήσω οτι ο Ν. 3418/2005 (Κώδικας Ιατρικής Δεοντολογίας) δεν έχει μόνο το άρθρο 12 περί ενημερωμένης συναίνεσης. Έχει επίσης το άρθρο 2 παρ. 5:
“Ο ιατρός, επικαλούμενος λόγους συνείδησης, έχει δικαίωμα να μη μετέχει σε νόμιμες ιατρικές επεμβάσεις στις οποίες αντιτίθεται συνειδησιακά, εκτός από επείγουσες περιπτώσεις.”
Επίσης έχει το άρθρο 9, παρ. 1 και 4:
“1. Ο ιατρός δίνει ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑ στην προστασία της υγείας του ασθενή.”
“4. Ο ιατρός μπορεί να διακόψει την παροχή των υπηρεσιών, που ήδη προσφέρει στον ασθενή του, για λόγους επιστημονικούς ή προσωπικούς και εφ’ όσον δεν τίθεται σε ΑΜΕΣΟ κίνδυνο η υγεία ή η ζωή του τελευταίου. Στην περίπτωση αυτή, οφείλει, εφ’ όσον του ζητηθεί να υποδείξει άλλο συνάδελφό του για την αναπλήρωσή του.”
(Η έμφαση δικιά μου)
Τέλος, υπάρχει και το άρθρο 2 παρ. 4:
“Ο ιατρός σέβεται την ανθρώπινη ζωή ακόμη και κάτω από απειλή και δεν χρησιμοποιεί τις γνώσεις του ενάντια στις αρχές του ανθρωπισμού. Δεν συντρέχει ούτε παρέχει υποστήριξη σε βασανιστήρια ή άλλες μορφές εξευτελιστικής και απάνθρωπης συμπεριφοράς, οποιαδήποτε και αν είναι η πράξη για την οποία κατηγορείται ή θεωρείται ένοχο ή ύποπτο το θύμα αυτών των διαδικασιών, σε καιρό ειρήνης ή πολέμου.”
Τι προκύπτει λοιπόν από τα ανωτέρω?
Πρώτον, η διαφύλαξη της υγείας και ζωής του ασθενή είναι μεν προτεραιότητα, αλλά όχι το απόλυτο άλλοθι για να καταστρατηγείται οποιαδήποτε άλλη ηθική αρχή (π.χ. η ανθρώπινη αξιοπρέπεια, και η ηθική ανεξαρτησία του ιατρού).
Δεύτερον, όταν υπάρχει ΑΜΕΣΟΣ κίνδυνος για τη ζωή του ασθενού όλα τα άλλα πάνε περίπατο, Όχι προτού ο κίνδυνος γίνει άμεσος.
Τρίτον, μπορεί να μην απαιτείται συναίνεση για ιατρική παρέμβαση σε περίπτωση αυτοκτονίας (κάτι που χωρεί πολλή συζήτηση σχετικά με το αν παραβιάζει την αυτονομία του ασθενή, αλλά δε το εξετάζω καν), παράλληλα όμως ΔΕΝ υποχρεούται ο ιατρός ενάντια στη συνείδηση του να δέσει και να σιτίσει με levine τον ασθενή, εφ’όσον ο κίνδυνος για τη ζωή του δεν είναι άμεσος.
Και τέταρτον, ο ιατρός δικαιολογείται να μη μετέχει σε βασανιστήρια και άλλες μορφές απάνθρωπης συμπεριφοράς, και προφανώς το τι είναι απάνθρωπο και τι όχι το κρίνει ατομικά ο ίδιος, κι όχι άλλοι γι’ αυτόν.
Συνεπώς, επί του πρακτέου, αν είχα εγώ ως ασθενή το συγκεκριμένο απεργό πείνας (ευτυχώς δε τον έχω!), θα φρόντιζα ΠΡΙΝ φτάσουν τα πράγματα σε κρίσιμο σημείο για τη ζωή του, να κάνω ένα χαρτί προς τη διοίκηση που να λέει οτι εγώ αποσύρομαι από τη φροντίδα του συγκεκριμένου ασθενούς, επικαλούμενος τα ανωτέρω. Κι άσε τη διοίκηση του νοσοκομείου να ψάξει ιατρό που να είναι διατεθειμένος να συμπράξει στην βίαιη σίτιση του ασθενή.