Αποτελεσματικότητα του μέτρου της χρήσης μάσκας, προστιθέμενο σε άλλα μέτρα δημόσιας υγείας, στην πρόληψη λοίμωξης από SARS-COV-2 στη Δανία.
Δημοσιεύτηκε επιτέλους η μελέτη από τη Δανία την οποία είχα παρουσιάσει στις 23 Οκτωβρίου με λεπτομέρειες για το σχεδιασμό και το πρωτόκολλο
Η μελέτη σχεδιάστηκε να τυχαιοποιήσει περίπου 6000 άτομα (που θα βρίσκονταν για τουλάχιστον 3 ώρες την ημέρα εκτός της οικείας τους) σε 2 ομάδες. Οι μισοί (3030) θα χρησιμοποιούσαν μάσκα όποτε έβγαιναν έξω από το σπίτι τους (και στο σπίτι τους όταν είχαν επισκέπτες) ενώ οι άλλοι μισοί (2994) δεν θα χρησιμοποιούσαν μάσκα. Και οι δύο ομάδες θα ακολουθούσαν τα υπόλοιπα μέτρα που συστήνονταν στη Δανία. Υπενθυμίζω όμως ότι το διάστημα που πραγματοποιήθηκε η μελέτη (ολοκληρώθηκε τον Ιούνιο) ΔΕΝ ήταν υποχρεωτική η χρήση μάσκας στη Δανία. Επίσης, και οι δύο ομάδες ενθαρρύνθηκαν να ακολουθούν μέτρα κοινωνικής απόστασης.
Σημειώνω ότι η μελέτη ανέλυσε τη χρήση ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗΣ μάσκας, όχι υφασμάτινης. Η ομάδα της μάσκας έλαβε 50 χειρουργικές μάσκες από τους επιστήμονες, και ζητήθηκε να τις χρησιμοποιήσουν για 1 μήνα. Επίσης,
Πρωτογενές καταληκτικό σημείο ήταν η διάγνωση λοίμωξης με SARS-CoV-2 μετά από 1 μήνα, είτε με διάγνωση σε νοσοκομείο είτε με μοριακό έλεγχο. Πριν την έναρξη της μελέτης έγινε έλεγχος αντισωμάτων ώστε να μην συμμετέχουν όσοι είχαν ήδη προσβληθεί από τον ιό.
Τη μελέτη ολοκλήρωσαν 4862 άτομα. Θετικοί στον ιό διαγνώστηκαν 42 άτομα από την ομάδα χρήσης μάσκας (1,8%) και 53 άτομα από την ομάδα ελέγχου (2,1%). Η σχετική διαφορά μεταξύ των 2 ομάδων ήταν της τάξης του 18%, που όμως ΔΕΝ ήταν στατιστικά σημαντική.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ: η σύσταση για χρήση μάσκας σχετίζεται με στατιστικά ΜΗ ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ ελάττωση της πιθανότητας προσβολής από SARS-CoV-2. Η μελέτη είχε σχεδιαστεί με μέγεθος δείγματος που θα έβρισκε στατιστικά σημαντικό όφελος αν η μάσκα προσέφερε 50% προστασία. Η μελέτη εξέτασε και την προστασία από άλλους ιούς, αλλά και πάλι δεν βρήκε στατιστικά σημαντικό αποτέλεσμα.
ΠΡΟΣΟΧΗ
Είμαι βέβαιος ότι πολλοί θα παρανοήσουν το αποτέλεσμα και συμπέρασμα της μελέτης, και στο τέλος θα στεναχωρηθούν. Η μελέτη έδειξε ότι:
Η χρήση χειρουργικής μάσκας, σε περιβάλλον όπου οι υπόλοιποι δεν φορούν μάσκα, δεν προσφέρει ατομική προστασία σε εκείνον που τη φοράει.
Για όσους πανηγυρίζουν (εκείνοι που δεν θέλουν να ακούν τη λέξη μάσκα), θα απογοητευτούν. Θα τονίσω ότι πολλοί οργανισμοί και επιστήμονες (όχι όλοι) έχουν αναφέρει εδώ και μήνες ότι η μάσκα δεν προσφέρει ατομική προστασία. Για παράδειγμα, στις 4 Απριλίου είχα γράψει ότι η χρήση μάσκας έχει νόημα ώστε να προστατεύεις τον άλλον από τις δικές σου εκκρίσεις κι όχι για να προστατευτείς εσύ (μέσω της μάσκας που φοράς) από τις εκκρίσεις των άλλων.
«Συμπερασματικά, η μάσκα ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΕΙ ΤΟΥΣ ΑΛΛΟΥΣ, όχι αυτόν που τη φοράει. – 4 Απριλίου 2020».
Είναι το λεγόμενο source control, δηλαδή μείωση ιικού φορτίου στο περιβάλλον, το οποίο η συγκεκριμένη μελέτη δεν μπορεί να το εξετάσει.
Η μελέτη λοιπόν επιβεβαίωσε ότι ΔΕΝ έχεις προσωπική προστασία φορώντας χειρουργική μάσκα όταν οι άλλοι γύρω σου δεν φοράνε. Γνωρίζοντας ότι η χειρουργική μάσκα είναι πιο αποτελεσματική από την υφασμάτινη στο φιλτράρισμα, είναι ξεκάθαρο ότι η υφασμάτινη μάσκα επίσης δεν προσφέρει σημαντικό ατομικό όφελος για όποιον τη φοράει.
Από εκεί και πέρα, θα είχε ενδιαφέρον να δούμε τι συμβαίνει όταν γίνει σύγκριση μεταξύ χρήσης και μη-χρήσης μάσκας σε περιβάλλον όπου οι υπόλοιποι φοράνε μάσκα. Αυτά μάλλον αποκλείεται να γίνει διότι θα αποτελεί παράβαση να υπάρχει υποχρεωτική χρήση μάσκας και να βάλεις κάποιους να μην φοράνε. Οπότε δεν το βλέπω να γίνεται.
Κατά τα άλλα, θα ήταν φρόνιμο να σταματήσουν επιτέλους οι αντιεπιστημονικές υπερβολές ότι η υφασμάτινη μάσκα είναι «το εμβόλιο πριν το εμβόλιο» και άλλες τέτοιες γραφικές δηλώσεις (συγγνώμη για τις εκφράσεις, αλλά έτσι ακριβώς είναι). Καλό είναι να επικρατήσει λίγο ειλικρίνεια και παραδοχή της έλλειψης τεκμηριωμένης επιστημονικής γνώσης γύρω από το θέμα. Το δεύτερο κύμα και τα τεράστια προβλήματα επιτέλους να γίνουν μάθημα ότι με υποκριτικές και υπερβολικές αναφορές κινδυνεύουμε να εκτεθούμε από την ίδια την επιστήμη.
Όσο αφορά το τι θα κάνω εγώ μετά από αυτή τη μελέτη. Θα φοράω τη μάσκα παντού διότι αυτό λένε οι αποφάσεις της συντεταγμένης πολιτείας. Αν είχα το δικαίωμα επιλογής, θα φορούσα μάσκα σε κλειστούς χώρους και σε ανοιχτούς χώρους με συγχρωτισμό, αλλά όχι όταν θα περπατούσα στο δρόμο. Αλλά αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει το δικαίωμα επιλογής.
Εξακολουθώ να έχω την άποψη ότι η χρήση μάσκας από όλους σε κλειστούς χώρους και ανοιχτούς χώρους με συγχρωτισμό βασίζεται σε μια λογική προσδοκία οφέλους, αλλά πλέον αυτή η προσδοκία μειώνεται (χωρίς να εξαφανίζεται). Αμφιβάλλω αν θα έχουμε σοβαρή τεκμηρίωση γι’αυτό (έμμεσα στοιχεία έχουμε, αλλά πολύ προβληματικά).
Καλή η λογική που νομίζουμε εμείς (είτε μη-ειδικοί είτε επιστήμονες) ότι ισχύει, αλλά ευτυχώς η επιστήμη βασίζεται σε δεδομένα κι όχι σε υποκειμενικές λογικές.
γράφει ο
Κωνσταντίνος Φαρσαλινός
